Theo Ngân hàng Thế giới, có khoảng 1,4 tỷ người trưởng thành trên toàn cầu vẫn chưa được tiếp cận dịch vụ ngân hàng. Hệ thống tài chính toàn cầu, dù có cơ sở hạ tầng rất rộng lớn, vẫn không thể đáp ứng phục vụ cho dân số toàn cầu một cách công bằng trên nhiều mặt.
Đối với nhiều người, lời hứa đầy hào nhoáng về tự do tài chính không chỉ là sống sót trong cuộc đấu tranh hàng ngày mà còn là câu chuyện của lạm phát và tài liệu chứng minh.
Tín dụng Dựa trên Bitcoin: Cứu cánh cho Người Chưa có Tài khoản Ngân hàng trên Toàn Cầu
Hàng triệu người vẫn chưa được tiếp cận đầy đủ hoặc hoàn toàn không có tài khoản ngân hàng do yêu cầu tín dụng khắt khe, phí cao, và khả năng tiếp cận hạn chế. Từ những người tị nạn Palestine không có giấy tờ công dân, phụ nữ đơn thân không có hợp đồng lao động ở Ai Cập, cho đến vô số người đối mặt với lạm phát kỷ lục lên tới hơn 120% ở Argentina.
Trong cuộc khủng hoảng tài chính 2008, vô số người ở Mỹ đã mất nhà cửa do các thực hành cho vay tàn bạo, minh chứng cho những bất ổn vốn có trong hệ thống. Ngay cả ngày nay, lạm phát cao làm xói mòn tiết kiệm bằng tiền pháp định, để lại cho người tiêu dùng ít lựa chọn hơn trong việc bảo vệ tài sản của mình.
Trong khi đó, các doanh nghiệp nhỏ trên toàn thế giới phải đối mặt với việc bị ngân hàng từ chối do tiêu chuẩn tín dụng cứng nhắc. Người ta có thể nói rằng tiền là công cụ chính trị bạo lực nhất trong túi đồ của những kẻ cầm quyền.
Sự thiếu công bằng và khả năng tiếp cận này cho thấy nhu cầu cấp thiết về các hệ thống tài chính thay thế. Tín dụng dựa trên Bitcoin đưa ra một giải pháp khả thi, vượt qua cả những chương trình chính trị và giới hạn kinh tế nào giữ người nghèo trong nghèo khó.
Hệ Thống Tín Dụng Dựa Trên Bitcoin Là Gì?
Các hệ thống tín dụng dựa trên Bitcoin cho phép người vay sử dụng sở hữu BTC của họ như tài sản thế chấp để vay vốn mà không phải bán tài sản của mình. Những hệ thống này hoạt động tương tự như các khoản vay có bảo đảm, nơi người vay cam kết một tài sản để truy cập thanh khoản.
Nếu người vay không thanh toán được, người cho vay sẽ thanh lý tài sản thế chấp để thu hồi vốn. Không giống như các khoản vay truyền thống, các hệ thống này không yêu cầu điểm tín dụng hay tài liệu chi tiết, làm cho chúng dễ tiếp cận hơn đối với Holder Tiền Điện Tử.
“Lạm phát cao, sự mất giá của tiền tệ, và niềm tin thấp đối với các ngân hàng tập trung có thể thúc đẩy nhu cầu cho các khoản vay dựa trên Bitcoin. Sự ổn định và tính phi tập trung của Bitcoin khiến nó trở nên hấp dẫn trong các nền kinh tế biến động, và các nền tảng DeFi cung cấp ít rào cản và điều kiện tốt hơn so với cho vay truyền thống,” Kevin Charles, đồng sáng lập Open Bitcoin Credit Protocol phát biểu trong một cuộc phỏng vấn với TinTucBitcoin.
Thị trường cho tín dụng dựa trên Bitcoin đã phát triển, với những người lãnh đạo chủ chốt như BlockFi, Ledn, Celsius, và Nexo dẫn đầu. Các nền tảng này cho phép người dùng duy trì sự tiếp xúc với BTC trong khi truy cập thanh khoản dưới dạng tiền pháp định hoặc stablecoin. Sự đơn giản và hấp dẫn của các hệ thống này đã thúc đẩy sự chấp nhận của chúng trong những năm gần đây, lý do khiến chúng vượt qua được các thị trường gấu một cách an lành.
Một lợi thế lớn của tín dụng dựa trên BTC là khả năng giữ được giá trị của Bitcoin khi giá tăng. Người vay có thể mở khóa thanh khoản mà không cần bán BTC của họ, cho phép họ hưởng lợi từ tiềm năng tăng giá dài hạn.
Thêm vào đó, các khoản vay dựa trên Bitcoin hoạt động như một cách chống lại lạm phát bằng việc cung cấp một lựa chọn thay thế cho các loại tiền pháp định ngày càng mất giá. Một Holder Tiền Điện Tử ở Argentina, chẳng hạn, có thể bảo vệ mình trước sự suy giảm của đồng tiền quốc gia và thậm chí kiếm thêm tiền.
Theo Bankrate, USD hiện có tỷ lệ lạm phát là 2,4%, thấp nhất kể từ tháng 2 năm 2021. Trong khi đó, BTC chỉ có tỷ lệ lạm phát là 1,7%.
Các hệ thống vay vốn dựa trên BTC cũng thúc đẩy khả năng tiếp cận tài chính. Không như các ngân hàng truyền thống yêu cầu kiểm tra tín dụng nghiêm ngặt, các nền tảng tín dụng dựa trên Bitcoin chủ yếu đánh giá giá trị của tài sản thế chấp. Cách tiếp cận này mở cửa cho những cá nhân ở các khu vực có cơ sở hạ tầng ngân hàng hạn chế, cung cấp một lối thoát cho người không có tài khoản ngân hàng.
Đối với những người trung thành với tinh thần phi tập trung, sự bao gồm toàn cầu mới là điểm bán hàng thực sự. Tín dụng dựa trên Bitcoin có tiềm năng cung cấp dịch vụ tài chính cho những quần thể này, nối liền khoảng cách mà các hệ thống truyền thống để lại. Các ngân hàng trung ương và các tổ chức tài chính toàn cầu vẫn theo dõi sát sao các thay đổi chính trị liên tục.
Ở một quốc gia như Lebanon, cư dân chủ yếu giao dịch bằng USD do đồng LBP đã gần như chết, người dân đã bị cấm rút đồng USD của mình khi ngân hàng trung ương gặp sự cố thiếu hụt USD. Theo quy đổi, một USD tương đương với 89.550 LBP. Tại Ai Cập, tin đồn về các tài khoản USD bị giữ lại cũng đã lan truyền trước khi được phủ nhận bởi các quan chức ngân hàng trung ương.
“Tín dụng dựa trên Bitcoin hoạt động trên một mạng lưới toàn cầu, phi tập trung, nghĩa là quyền truy cập không phụ thuộc vào thu nhập, vị trí, hoặc lịch sử tín dụng. Bằng việc sử dụng Bitcoin làm tài sản thế chấp, bất kỳ ai nắm giữ tài sản này đều có thể truy cập khoản vay mà không cần các cổng truyền thống. Các nền tảng DeFi cho thấy sự gia tăng áp dụng ở các khu vực có khả năng tiếp cận ngân hàng hạn chế, nhấn mạnh tiềm năng bao gồm tài chính,” Charles bổ sung.
Tuy nhiên, dù có tất cả những lợi thế này, nguyên tắc nhị nguyên vẫn là luật của vũ trụ. Các hệ thống tín dụng dựa trên Bitcoin không phải là giải pháp thần kì; chúng mang lại nhiều rủi ro đáng kể.
Mối lo ngại lớn nhất là sự biến động giá của Bitcoin. Một sự sụt giảm đột ngột của giá trị BTC có thể kích hoạt các cuộc gọi ký quỹ, buộc người vay phải thêm vào tài sản thế chấp hoặc đối mặt với việc tài sản thế chấp bị thanh lý. Trong cuộc khủng hoảng thị trường Tiền Điện Tử năm 2022, vô số người vay đã mất tài sản thế chấp khi giá cả bị sụt giảm mạnh. Theo Charles, có những cách để giảm bớt biến động.
“Sự biến động được quản lý thông qua việc thế chấp quá mức và thanh lý tự động. Bằng cách yêu cầu nhiều tài sản thế chấp hơn so với giá trị khoản vay, các nền tảng tạo ra một đệm chống lại sự giảm giá. Thêm vào đó, việc giám sát theo thời gian thực đảm bảo rằng các khoản vay được điều chỉnh theo điều kiện thị trường, duy trì sự ổn định ngay cả khi giá cả giảm mạnh,” Charles bổ sung.
Con Ngựa Thành Troy Ba Mắt: Sự Tái Xuất Của Tính Tập Trung
Dù vậy, các hệ thống tín dụng dựa trên Bitcoin có những tác động kinh tế social đáng để xem xét. Điều đầu tiên là mặc dù những nền tảng này dân chủ hóa truy cập vào tín dụng cho Holder Tiền Điện Tử, chúng có nguy cơ tạo ra các nhà quản lý tài chính mới. Những nhà đầu tư Tiền Điện Tử giàu có, hay “cá voi Tiền Điện Tử,” có cơ hội hưởng lợi nhiều nhất, trong khi người dùng trung bình với số lượng nắm giữ hạn chế có thể bị loại trừ.
Các cá voi, hay các địa chỉ giữ hơn 100K BTC, nắm giữ 21% tổng cung Bitcoin. Động thái này cũng duy trì sự tập trung tài sản trong không gian Tiền Điện Tử. Nếu điều đó xảy ra, chúng ta có thể tạm biệt lời hứa của sự bao gồm.
Quan ngại thứ 2 là các tổ chức tài chính truyền thống. Họ ngày càng thâm nhập vào thị trường tín dụng dựa trên Bitcoin thông qua các thương vụ mua lại và ảnh hưởng quy định.
Các ngân hàng như Goldman Sachs và JPMorgan đã bắt đầu nghiên cứu cho vay có thế chấp bằng Tiền Điện Tử, tín hiệu sự hòa nhập giữa DeFi và truyền thống. Vào tháng 11, Bloomberg đã báo cáo rằng Goldman Sachs đang chuẩn bị ra mắt một công ty mới tập trung vào tài sản kỹ thuật số. Dù các phát triển này mang lại sự hợp pháp, chúng cũng làm dấy lên lo ngại về việc chiếm đoạt bản chất phi tập trung của Bitcoin.
Sau đó, ngựa Trojan thứ 3 và cuối cùng: sự giám sát của chính phủ. Nó mang lại cả cơ hội và thách thức cho các hệ thống tín dụng dựa trên Bitcoin.
Quy định có thể hợp pháp hóa các nền tảng này, đảm bảo bảo vệ người tiêu dùng và sự ổn định. Tuy nhiên, việc quy định quá mức có thể làm chậm lại sự đổi mới và làm mờ bản chất phi tập trung.
Ví dụ, khung MiCA của Liên minh châu Âu đã giới thiệu rõ ràng nhưng cũng áp đặt các yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt, gây ra xung đột trong ngành công nghiệp Tiền Điện Tử. Binance, sàn giao dịch Tiền Điện Tử lớn nhất thế giới tính theo khối lượng giao dịch, đã phải vô hiệu hóa dịch vụ copy trading cho người dùng châu Âu vào tháng 6 sau khi MiCA được công bố.
Một vấn đề khác có thể ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận là các tiêu chuẩn biết khách hàng (KYC), có thể cản trở những người dựa vào ví Tiền Điện Tử vì họ thiếu giấy tờ cá nhân đầy đủ. Các nhà lập pháp thường lập luận rằng các nền tảng không giám sát chặt chẽ KYC có nguy cơ hỗ trợ tội phạm trong các hoạt động rửa tiền. Năm 2023, Thổ Nhĩ Kỳ thậm chí đã ban hành một bộ luật Tiền Điện Tử mới nhằm thắt chặt tiêu chuẩn KYC.
“Chúng ta đang chứng kiến một sự tái tập trung của hệ thống được thiết kế để tự do. Thách thức là tìm kiếm sự cân bằng mà không làm loãng các nguyên tắc cốt lõi của Bitcoin,” Charles đưa ra.
Các nền tảng như Aave và Sovryn thể hiện cách tiếp cận phi tập trung đối với tín dụng dựa trên Bitcoin. Những hệ thống này dựa vào hợp đồng thông minh để tự động hóa giao dịch, giảm nhu cầu về người trung gian và đảm bảo sự minh bạch. Tuy nhiên, phi tập trung cũng có những thách thức riêng, bao gồm khả năng mở rộng, dễ bị tổn thương về an ninh, và các khu vực xám trong quy định.
Tuy vậy, những câu chuyện thành công vẫn tồn tại. Người vay đã sử dụng các khoản vay dựa trên Bitcoin để tài trợ kinh doanh, thanh toán hóa đơn y tế, hoặc điều hướng sự bất định kinh tế mà không cần bán BTC của họ. Ngược lại, những người khác đã gặp phải các giảm đáng kể do thanh lý trong thị trường suy giảm, nhấn mạnh mức đặt cược cao của các hệ thống này.
Cuối cùng, tín dụng dựa trên Bitcoin đại diện cho cả một cuộc cách mạng tài chính và một câu chuyện cảnh giác. Tương lai của nó phụ thuộc vào khả năng mở rộng, duy trì khả năng tiếp cận và tuân thủ tinh thần phi tập trung của Bitcoin.
Khi tài chính truyền thống thâm nhập vào không gian và các khung pháp lý phát triển, thách thức sẽ là duy trì sự cân bằng giữa đổi mới và tính bao hàm. Dù các hệ thống này có dân chủ hóa tài chính hay chỉ đơn thuần chuyển đổi người giữ cửa thì vẫn cần theo dõi.
