Crypto ngày càng trở nên phổ biến trong vài năm qua – tính đến năm 2018, đã có hơn 1.800 loại tiền điện tử và con số này không ngừng tăng lên từng ngày. Cùng với đó là sự gia tăng nhu cầu đối với các nhà phát triển blockchain đã làm cho ngành công nghiệp này càng phát triển vượt trội. Vì vậy hãy cùng tìm hiểu xem crypto là gì nhé!
Crypto là gì?
Crypto (or cryptocurrency) là dạng tiền điện tử của những dự án trên blockchain ban hành có thể được sử dụng trong một hình thức giao dịch trên nền tảng blockchain để tham gia vào miner hay mua quỹ đầu tư mới, . .. Crypto sử dụng phương pháp mã hoá giúp đảm bảo bí mật thông tin giao dịch dưới dạng điện tử nhằm quản lý việc tạo ra nhiều giá trị mới bằng thuật toán blockchain.
Dành cho những ai bạn muốn hiểu kỹ hơn blockchain có thể được sử dụng làm một loại sổ cái điện tử được quản lý trên hàng loạt hệ thống khác nhau (hoặc phi tập trung) và lưu trữ các thông tin giao dịch nhằm đảm bảo rằng thông tin ấy không thể bị biến đổi dưới bất kì góc độ nào (tính hợp pháp) .
Phân biệt tiền điện tử & tiền mã hoá (Cryptocurrency)
Tiền điện tử là gì?
Theo định nghĩa chuẩn thì tiền điện tử là tiền ảo, hay tiền ban hành dưới dạng mã hoá đang sử dụng trên Internet, có thể là đại diện nhóm tiền pháp định dưới sự quản lý của nhà nước và tiền dùng trong Internet Banking, chẳng hạn những ví điện tử kiểu Momo, Moca, . ..
Tiền điện tử được ra đời khi bạn mang một phần tiền mặt tới ngân hàng, từ đấy ngân hàng sẽ gửi lượng tiền này đến cho người nhận, lúc ấy mới có thể giao dịch đơn giản qua việc bấm số.
Có thể nói, tiền điện tử hơn tiền mặt ở chỗ, đây là các thông tin phản ánh giá trị của chủ nhân nên được nhiều tổ chức uy tín đảm bảo nếu chuyển đổi thành công sang tài khoản thanh toán cũng sẽ được khách hàng chấp thuận giao dịch.
Tiền mã hoá – Cryptocurrency là thế nào?
Tiền mã hoá (cryptocurrency) thực chất cũng là một dạng tài sản điện tử, song thay vì được quản lý hoặc bảo vệ thông qua các Ngân hàng hay tổ chức kiểm soát tiền tệ tại bất kì đất nước nào, Cryptocurrency được ban hành từ nhóm người tạo ra dự án trên Blockchain.
Đôi khi, nhóm người trên có thể lập trình đơn giản chỉ vài ba câu code là tạo ra được rất lớn tiền mã hoá. Nhưng bản chất của tiền mã hoá chỉ được xã hội thừa nhận khi được phát hành chính thức, mà không được ngân hàng hay bất kì đơn vị uy tín nào đảm bảo cho việc người dân lưu giữ các đồng Bitcoin có thể chuyển đổi ra thành công tiền pháp định.
Vấn đề này tạo ra các meme coin, như scam coin, rất đông người mất tiền mà chẳng thể bán nó cho ai. Từ đấy tạo ra quá nhiều hiệu ứng xấu với tiền mã hoá.
Những loại Cryptocurrency
Để có một cái nhìn bao quát nhất cũng như xác định được danh mục mình sắp đầu tư hay là đang nắm giữ ở loại nào, dưới đây chúng ta sẽ tìm kiếm từng loại tiền điện tử đang tồn tại trên thị trường crypto, giúp hiểu biết về mức độ của những biến động của nó.
Hiện trên thị trường giao dịch có 2 công cụ cho xếp hạng cryptocurrency:
- Coin và Token.
- Bitcoin và Altcoin.
Mình sẽ trình bày kỹ hơn bản chất của mỗi loại crypto để có thể hiểu được điểm mạnh của chúng tại phần dưới đây.
Coin và Token trên Cryptocurrency
Coin là gì?
Coin là loại tiền được ban hành, phát triển trên một blockchain tách biệt có sự kiểm soát. Coin ra đời với nhiệm vụ quản lý mọi khía cạnh giao dịch, tiền tệ, an toàn, phát triển công nghệ, . .. của bản thân blockchain đó. Mỗi blockchain chỉ có 1 coin riêng.
Ví dụ:
- Bitcoin Network có đồng coin là BTC.
- Ethereum có đồng coin là Ether (ETH) .
- Ngoài ra thì có Cardano với ADA, Stellar với XLM, Litecoin với LTC, . ..
Token là gì?
Tương tự Coin, Token cũng là một đồng tiền được giao dịch trên blockchain, mặc dù nó không có blockchain duy nhất, nên cần “sống” trên blockchain riêng.
Ví dụ:
- KONO (token của Konomi) là token đầu tiên được lưu trữ, giao dịch trên blockchain Ethereum;
- MER (token của Mercurial) là token sẽ được lưu trữ, giao dịch trên blockchain Solana.
- Cả hai bên không có blockchain Konomi hoặc Mercurial.
Một số token khi dự án phát triển thật mạnh mẽ sẽ hướng vào phát triển một nền tảng Blockchain riêng biệt trên các token ấy, sau này khi hoàn tất Token đấy sẽ được sử dụng tên là Coin.
Ví dụ: Trước khi mainnet, SOL (token của SOL) là token được lưu trữ, giao dịch trên Ethereum. Nhưng từ khi mainnet, Solana đã có một blockchain độc lập, điều khiến SOL trở nên đồng coin trên Solana Blockchain, nhiều đồng token ảo khác được tạo ra trên blockchain Solana.
Phân biệt Coin và Token
Để hiểu rõ được những này khác đối giữa Coin and Token, chúng ta có thể so sánh các khía cạnh tính năng và công nghệ:
Về mặt tính năng
- Coin được xem như một phương thức truyền tải và lưu trữ thông tin về từng mục tiêu kinh doanh, đầu tư và phát triển của một dự án blockchain riêng lẻ, chính bởi vì trên blockchain chỉ có một loại coin nền tảng duy nhất.
- Token hội tụ tất cả mọi tính năng của một đồng coin sẽ được những dự án dựa trên blockchain nền tảng ban hành, đồng thời có khá đa dạng ứng dụng phụ thuộc vào các dự án.
Về mặt kỹ thuật
- Coin đòi hỏi một nền tảng ví (wallet) độc lập sau khi giao dịch chuyển/nhận, phí giao dịch sẽ trừ ngay trên giá trị của coin đó.
- Token thường không có ví độc lập vì chỉ sử dụng ví của đồng coin nền tảng khác do đó phí giao dịch sẽ trừ cho tiền tệ nền tảng (ví dụ với Ethereum) .
Bitcoin và Altcoin trong Cryptocurrency
Theo cách phân loại này, chúng ta sẽ tách cryptocurrency khỏi 2 nhóm là: Bitcoin và nửa còn lại.
- Bitcoin thì chắc hẳn bạn đã thấy khá phổ biến rồi, đây là tiền tệ điện tử đầu tiên trên hành tinh có thể trở thành cơ sở và tương lai của thế giới crypto.
- Altcoin là chữ ghép của Alternative (bổ sung) and Coin sẽ tạo từ “Altcoin”, dùng để mô tả hầu hết mọi loại coin/token nằm sau Bitcoin, được phát triển vì mục đích tương tự với Bitcoin.
Với cách phân loại trên, bất cứ Coin hoặc Token khác trừ Bitcoin đi nữa thì vẫn qui cho Altcoin.
Ví dụ của Altcoin: Solana (SOL) , Ethereum (ETH) , Litecoin (LTC) , Inverse Finance (INV) , Chainlink (LINK) , . ..
Sàn giao dịch Crypto
Các bạn có thể mua bán tiền điện tử trên mọi sàn giao dịch, thông thường Crypto sẽ có 2 loại chính:
- Sàn tập trung (CEX) : Là sàn giao dịch có một đơn vị thứ 3 đứng sau quản lý nhằm tạo điều kiện cho phép mua bán mọi tài sản crypto. Thường thì anh em phải tạo tài khoản có ID cùng password khi truy cập mặt hàng tuần theo quy định này (Know your customer) của chính quyền. Ví dụ: Binance, Huobi, Bittrex, Gate.io, Kucoin, BitMax, . ..
- Sàn phi tập trung (DEX): Là sàn giao dịch được thành lập & phát triển theo phi tập trung dựa trên nền tảng của blockchain.
Điểm khác biệt cơ bản nhất của sàn DEX với sàn CEX đó là người dùng có thể giao dịch, thanh toán đồng coin ngay trên ví của họ, chứ không yêu cầu phải di dời đâu xa, vì khi người dùng được cấp tài khoản các giao dịch mới mở ra. Private key của người dùng nắm được. Ví dụ như Uniswap, Sushiswap, Saber, Quickswap, Spiritswap, . ..
Ngoài ra, vẫn có các vấn đề pháp lý chung gồm: khả năng tiếp cận tài sản, độ minh bạch, đơn vị trung gian và tổng số tài sản được giao dịch. Để tìm hiểu sâu hơn nữa về những khác nhau giữa sàn DEX và CEX, cũng như một số quy tắc khi chọn lựa sàn giao dịch uy tín của crypto, bạn có thể xem ngay bài viết dưới đây:
Cropty Wallet
Sau khi đã nắm được nền tảng các thuật ngữ về cách phân loại, bước kế tiếp là thế nào có thể lưu trữ tài sản cryptocurrency?
Cũng tựa như mọi loại tiền thông thường, tiền điện tử cũng được lưu trữ tại ví. Ví tiền điện tử là một ứng dụng cho phép lưu trữ, giao, bán và báo cáo tất cả mọi tài sản điện tử hoặc Bitcoin/token ở trong đó.
Có quá nhiều cách để phân loại ví của crypto, tuy nhiên để dễ dàng thì hãy thử tách nó gồm 3 kiểu: Ví đen như ví trắng hay là ví sàn.
Ví nóng – Hot Wallet
Ví nóng (hay hot wallet) là kiểu ví lưu trữ online, theo đó người dùng sẽ nắm lấy Private key nhằm tự quản lý tài sản của mình.
- Ưu điểm của loại này là tiện lợi, có thể sử dụng trên laptop, điện thoại di động, thậm chí chạy dưới dạng Extension trên smartphone.
- Nhược điểm là dễ dàng bị hack nếu tablet, smartphone bị lây nhiễm virus. Một vài cái tên nổi bật về loại ví này là: Coin98 Super App, Trust Wallet, MetaMask, …
Đó là những đặc tính của ví Bitcoin nếu so từ các năm 2020 trở về trước. Tuy nhiên cho đến bây giờ, loại ví này mới chủ yếu lưu trữ crypto và bổ sung thêm quá nhiều tiện ích, chẳng hạn swap trực tiếp trên ví chứ không yêu cầu liên kết với laptop, có thể tạo portfolio báo cáo danh mục đầu tư, lưu trữ tiền không phải thông qua blockchain, thậm chí là dùng khá nhiều định dạng token khác nhau.
Ví lạnh – Cold Wallet
Ví lạnh hoặc Cold Wallet là loại ví chỉ có thể mang được trên người. Thông thường, ví lạnh an toàn đối với nhà đầu tư lâu dài, ít khi phải giao dịch, bởi vì số lượt giao dịch là quá phí công. Nhưng đổi lại, sự bảo mật của ví vật lý là khá cao.
Một vài cái tên trong mảng này là Ledger, Trezor, . ..
Ví sàn – Exchange Wallet
Nói tới ví sàn, đây có lẽ là một trong số ít ví hiện nay khá đông đảo người sử dụng. Ví sàn là ví được tạo dựa trên những sàn giao dịch khi người dùng không phải sở hữu Private key, vì vậy, sẽ có một vài trường hợp sử dụng sàn scam, tài khoản đột nhiên bị shut down khiến chưa thể thanh toán được.
Vậy nguyên nhân gì mà nhiều người sử dụng ví sàn?
Đó là bởi tính chất tiện lợi của ví sàn. Các nhà đầu tư cá nhân thông thường mua coin qua cách mang stablecoin tới sàn rồi mua đồng coin mình cần, lúc đó, họ sẽ rút tài sản trên đó về nhằm có thể triển khai bán hàng nhanh chóng hơn nữa. Hoặc nếu mua không được nhanh, phí lấy tài sản từ ví sẽ trở nên không phù hợp hơn với tình hình thực tế.
Điển hình là từ khoảng năm 2021, khi phí gas rất cao, việc lấy token của chuẩn ERC-20 trong ví phải bỏ vô số tiền lẻ, có thể mất cả vài trăm đô. Đây là một số tiền khó trả hơn cho nhà đầu tư vốn lớn.
Phí gas (gas fee) có thể giải thích dễ dàng thành phí giao dịch khi anh em tham gia giao dịch trao đổi một đồng coin/token nào đó. Gas fee thu trên các blockchain này sẽ khác biệt nhau, do vậy phương pháp tính cũng sẽ lệch nhau một ít.
Tạm cuối phần này, việc sử dụng ví cứng, ví nhựa hoặc ví chip không phải dựa vào sự giàu nghèo, đó là do cách sử dụng của người dùng theo từng giai đoạn khác nhau.
Thực trạng crypto hiện tại
Khác với thời điểm năm 2017 – 2018, khi đề cập về tiền điện tử, cryptocurrency hoặc crypto, hầu hết cộng đồng sẽ coi đây một thứ chỉ giành cho xã hội đen, thậm chí nhiều hơn nữa là ứng với việc người dùng sẽ liên tục có thể mất tiền nếu đầu tư vô.
Nhưng sự thật đã khác khi crypto hoặc cụ thể là Bitcoin đã xuất hiện 11 năm thì ai cũng bảo với Bitcoin sẽ bỏ mạng. Nhưng hiện tại, Bitcoin không chết khi giá trị đã lên đến $33,000 (thời điểm viết bài) , nó đã có lần vượt mức $60,000.
Nếu người dùng không bị “đu đỉnh” từ các năm 2020 trở về trước đây hay cứ tiếp tục tại đó, 100% họ đã có lãi ròng. Vậy thì có thực Bitcoin là một hình thức đầu tư an toàn?
Ngoài ra, sự khác biệt nhau ở thời điểm năm trước đến 2021, đó là việc một số tổ chức cũng đã bắt đầu tìm lại cơ hội của việc đầu tư Crypto, cụ thể là Grayscale, Square, Microstrategy đã thu gom được lượng BTC từ nhiều Altcoin large cap bao gồm LTC, ETH, ADA, . ..
Đó là phương diện đầu tư, thì bên phía khách hàng, khá nhiều tập đoàn khổng lồ từ JP Morgan tới Morgan Stanley hoặc cả Tesla, Paypal và Apple Pay cũng đã cho phép kết nối với Crypto.
Thế giới bắt đầu có các nhà nước chính thống sử dụng Bitcoin làm công cụ thanh toán, đó là El Salvador. Song song với việc ủng hộ, chính phủ đất nước này cũng có một quyết định airdrop (trả tự do) tới tất cả người dân $30 giá trị BTC/ngày. Đây là chuyến hành trình đầy tính lịch sử, và đã khẳng định sự quan tâm của mọi người với Crypto.
Ở Việt Nam, nhà nước đã không bao giờ có góc nhìn xấu xí đối với blockchain, khi đến tháng 6/2021 đã ban hành thông tư quy định việc triển khai thí điểm theo công nghệ blockchain, mà trước đó, ngành GD đã sử dụng Tomochain trong lưu giữ toàn bộ bằng tốt nghiệp đại học.
Đầu tư tiền điện tử cần điều gì?
Trang bị kiến thức về Cryptocurrency
Nếu đã biết ở đây khi anh em chuẩn bị bắt đầu với việc đầu tư tiền điện tử (hay một số người cũng quen gọi là đầu tư tài sản mã hoá) , thì thứ trước tiên cần có đó là kiến thức.
Cũng giống các lĩnh vực tài chính khác kiến thức của Crypto cực kỳ rộng lớn, có thể tính theo ngày một, hàng tháng, hoặc đặc biệt là năm. Việc học hỏi cũng cần được duy trì hằng ngày do tốc độ chuyển đổi chóng mặt của môi trường. Những kiến thức hôm nay mới hiểu thì có lẽ đã trở nên cũ cho ngày mai.
Thị trường Crypto hiện tại đang tập trung khá nhiều cho DeFi, song bên cạnh đó, cần tìm hiểu rõ sự tiến hoá của từng sinh vật. Một số hệ sinh thái nổi bật hiện tại là Solana, Near, BSC, Terra, . ..
Giải thích đôi chút khái niệm DeFi là gì, với DeFi (or Decentralized Finance) là hệ thống tiền phi tập trung, khai thác lợi thế của Blockchain để chế tạo lên 1 nền tảng kinh tế mở tự do nơi đó nhiều người vẫn có thể đăng nhập vào sử dụng nó từ bất kỳ đâu, bất kỳ khi nào mà không gặp sự ràng buộc hay nhóm, đơn vị tập trung quyền lực nào khác.
Bảo mật tài sản
Một vấn đề không kém quan trọng hơn đó là việc bảo mật tài sản. Trong crypto còn xuất hiện vô số hành vi gian lận, bao gồm việc dụ dỗ người dùng mua private key, rồi cả những dự án scam có thể làm người ta mất tiền oan ức. Đây cũng là một trong các lý do làm nên tiếng xấu trên crypto.
Do đó, lời khuyên là phải hết sức cẩn trọng với tất cả quyết định của riêng mình trước khi làm gì đó với tài sản.
- Nếu giao dịch, cần xem kĩ địa điểm giao dịch là gì, có uy tín không.
- Nếu đã mua token, cần tìm hiểu dự án là gì, sự cố nào có thể vấp phải khi mua token của dự án này, . ..
Vốn đầu tư tiền điện tử là cần nhiêu?
Một điều khác nữa nhiều người cũng đang thắc mắc: Đầu tư tiền điện tử cần ít hay nhiều vốn?
Thật ra không có câu giải đáp nào đối với việc này, nếu như vốn người này nói là bao nhiêu còn theo người kia đó là cục cát trắng. Chỉ có một điều nói rõ, đó là việc đầu tư nào cũng có lúc mất hết, vì vậy anh em phải sử dụng phần vốn này, nếu không muốn mất sạch, tuy tạm thời không liên quan gì cả, mặc dù sẽ rất đau lòng.
Câu nói trên có lẽ anh em đã biết, chứ mấy ai hiểu đc. Nhiều người cũng thấy mờ mắt trước mấy mức lợi nhuận trên trời rồi vắt lưỡi đi vay lãi và tin vào rằng có lời chút đỉnh họ sẽ hoàn trả lại ngay. Nhưng thị trường mô dễ dàng làm ăn được như vậy, không ai nói ngày mai sẽ ra sao, cho nên có thể anh em đã đầu tư theo dự án, cũng phải cần cả một năm mới thực sự có lời, mà lúc ấy thường thì mất trắng, đôi khi chia 3, xẻ 5 vì không chịu đựng đủ rủi ro rồi chấp nhận lỗ.
Việc tiền bạc không chỉ tác động vào vốn, đó là sức khoẻ, tương lai của bạn, vì thế cần cực kỳ cẩn trọng với lượng vốn của bản thân. Lời khuyên là chỉ dùng một số vốn nhất định, khi đấy nếu tích luỹ đủ bạn sẽ có lời khoảng nửa năm, thậm chí một năm nữa mới bàn đến vấn đề đổ nhiều tiền vô. Lúc như vậy thì có lẽ sức khoẻ đã rất tốt và tổng số tiền cao hơn nữa.
Những phương pháp đầu tư tiền điện tử truyền thống
Có 2 phương pháp đầu tư tiền điện tử cơ bản như thế này:
Trade
Trade thường gọi tắt là đầu tư ngắn hạn. Các đặc tính của loại đầu tư này là:
- Không có tiêu chuẩn thời gian trong việc mua và bán, có thể ít giờ, dài hơn, thậm chí nhiều đêm. Nhưng điểm chung là không chiếm thời gian nhiều lại rất đơn giản.
- Người chơi dạng này cũng chỉ phân tích tài chính còn trade margin là cơ bản, dùng chart phân tích điểm qua điểm lại, nên lợi nhuận có thể thu vào khoảng 50% – 100%.
Hold
Người ta mua BĐS xem việc phân tích này là quan trọng, nhận định, tiên đoán trước tương lai dự án mà không cần phân tích sâu (thậm chí cực thấp) .
Phân tích chiến lược có thể là nghiên cứu thị trường, đối chiếu với dự án trong phân khúc, so sánh trên giá cả. Từ đấy đi ra đánh giá dự án tốt nhưng không phải đầu tư.
Việc hold thường tương đối lâu, thời hạn thấp nhất cũng nửa năm hoặc một năm, còn lợi nhuận sẽ luôn khá hấp dẫn và mục tiêu có thể là 500% – 1,000%, cá biệt các dự án đã lên trên 10,000%.
Các trang web thông tin đến tiền điện tử uy tín
Vậy như thế nào thì có thể đưa ra danh mục đầu tư tiền điện tử phù hợp cho vài nghìn dự án tại Crypto – một thị trường luôn thay đổi với nhịp độ nhanh chóng?
Câu trả lời là các bạn cần phải luôn cập nhật thông tin cùng tri thức về thị trường. Lúc đấy chúng ta sẽ bắt gặp một hiện tượng tương tự là trên Internet có rất nhiều trang web đăng tải thông tin, thế nào để lựa chọn đúng được các thông tin mới nhất và hữu ích nhất? Dưới đây là một vài trang web kinh doanh crypto uy tín:
- Cập nhật hình ảnh mới nhất: Telegram, Twitter, Facebook.
- Cập nhật thông tin thị trường: Coindesk, Congecko, Coinmarketcap.
- Cung cấp thông tin nghiên cứu phân tích: Coin98 Insights, Messari, The Block, Dephi Digital, Medium, Binance Research.
Lời kết
Qua bài đăng này mọi người giải quyết xong 3 câu hỏi cơ bản dưới đây: Tiền điện tử là gì, Cryptocurrency là gì & Crypto là gì, có thể nhận diện tất cả mọi loại hình cryptocurrency với nhau chưa và chúng ta phải tìm hiểu cái gì trước khi đầu tư tiền điện tử.
