VanEck nộp hồ sơ ETF JitoSOL, mở đường nhận thưởng staking Solana

VanEck đã nộp hồ sơ S-1 lên SEC để ra mắt VanEck JitoSOL ETF, một quỹ chỉ nắm giữ JitoSOL — Token staking thanh khoản của Jito Network — đánh dấu nỗ lực đầu tiên đăng ký ETF dựa trên LST tại Hoa Kỳ.

Sản phẩm nhắm tới việc giúp nhà đầu tư Hoa Kỳ tiếp cận lợi suất staking Solana qua kênh được quản lý. Nếu được chấp thuận, đây sẽ là bước mở rộng tiếp theo của VanEck sau các quỹ Bitcoin giao ngay và Ether trong năm 2024.

VanEck JitoSOL ETF là gì?

Đây là quỹ hoán đổi danh mục (ETF) đề xuất tại Hoa Kỳ, theo hồ sơ S-1 nộp lên SEC, sẽ chỉ nắm giữ JitoSOL — Token staking thanh khoản do Jito Network phát hành. Nguồn: SEC.

Theo hồ sơ nộp ngày gần đây, VanEck đặt cược vào cấu trúc quỹ đơn tài sản với JitoSOL, qua đó cho phép sản phẩm phản ánh hiệu quả và rủi ro gắn với tài sản staking thanh khoản trên Solana. Xem hồ sơ: SEC S-1.

JitoSOL là gì?

JitoSOL là Token staking thanh khoản trên Solana, đại diện cho SOL được khóa với các validator, đồng thời vẫn có thể chuyển nhượng và tích lũy phần thưởng theo thời gian.

Mô hình liquid staking giúp người dùng vừa tham gia bảo mật mạng, vừa duy trì tính thanh khoản thông qua Token biên nhận (receipt Token). Trong trường hợp JitoSOL, phần thưởng staking được phản ánh vào giá trị nắm giữ thay vì cần mở khóa thủ công.

Vì sao hồ sơ S-1 của VanEck được xem là cột mốc?

Vì đây là nỗ lực đầu tiên xin đăng ký một ETF tại Hoa Kỳ được hỗ trợ bởi Token staking thanh khoản, có thể thử thách quan điểm hiện tại của SEC về staking.

Sau các sản phẩm Bitcoin giao ngay đầu 2024 và Ether trong cùng năm, VanEck tiếp tục mở rộng sang tài sản số với cấu trúc mới. Nếu vượt qua quy trình phê duyệt, ETF này có thể mở đường cho các ETP gắn với LST khác, đặt ra tiền lệ quan trọng cho thị trường vốn truyền thống.

ETF JitoSOL cho phép tiếp cận lợi suất staking Solana như thế nào?

Bằng cách nắm giữ JitoSOL, quỹ có thể phản ánh phần thưởng staking do giao thức Solana xác định, từ đó cho nhà đầu tư tiếp xúc gián tiếp với lợi suất staking thông qua một phương tiện được quản lý.

Cơ chế tích lũy phần thưởng được tích hợp trong JitoSOL giúp đơn giản hóa vận hành ở cấp quỹ. Tuy nhiên, cách phân bổ, định giá, lưu ký và công bố thông tin vẫn phụ thuộc vào yêu cầu của SEC đối với ETP, và có thể được điều chỉnh trong quá trình xét duyệt.

SEC đang tranh luận gì về staking?

SEC và các bên liên quan đang bàn về việc một số hình thức staking có thuộc phạm vi luật chứng khoán hay không, đặc biệt với Token staking thanh khoản như JitoSOL.

Cuộc tranh luận xoay quanh bản chất phần thưởng do giao thức quyết định, mức độ kiểm soát tùy nghi của nhà cung cấp dịch vụ staking, và cách phân loại Token biên nhận: bằng chứng quyền sở hữu hay hợp đồng đầu tư. Những điểm này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chấp thuận ETP dựa trên LST.

Thư kiến nghị ngày 31/7 nói gì?

Jito Labs và Jito Foundation đã đồng soạn thảo thư gửi SEC ngày 31/7, kêu gọi cho phép LST như JitoSOL được đưa vào ETP, có sự ủng hộ của VanEck, Bitwise, Multicoin Capital và Solana Policy Institute.

Nhóm tác giả lập luận LST giúp tích hợp staking vào ETP an toàn và hiệu quả hơn, phân tán stake trên nhiều validator và giảm độ phức tạp vận hành. Họ viện dẫn các hướng dẫn hiện có của SEC rằng đa số hoạt động staking không cấu thành giao dịch chứng khoán, qua đó xem LST phù hợp với khung hiện hành.

Hướng dẫn của SEC tháng 5 và tháng 8 nêu điều gì?

Theo tuyên bố của bộ phận nhân sự SEC tháng 5, staking đơn lẻ và ủy quyền thường nằm ngoài luật chứng khoán vì phần thưởng do giao thức quyết định, không bởi bên thứ 3. Nguồn: SEC.

Đến tháng 8, quan điểm này được mở rộng sang liquid staking: Token biên nhận như JitoSOL có thể được xem là bằng chứng quyền sở hữu, miễn là nhà cung cấp không thực thi quyền kiểm soát tùy nghi. Dù vậy, đây là tuyên bố ở cấp nhân sự, chưa phải quy định ràng buộc.

Vì sao các tuyên bố của SEC chưa có hiệu lực ràng buộc?

Bởi các tuyên bố của bộ phận nhân sự không phải quy tắc chính thức, không mang tính pháp lý bắt buộc và có thể bị Ủy ban hoặc tòa án diễn giải lại.

Do chưa có quy tắc cuối cùng, hồ sơ ETP dựa trên LST như JitoSOL vẫn phải trải qua thẩm định chặt chẽ. SEC có thể yêu cầu thay đổi cấu trúc, bổ sung tiết lộ rủi ro hoặc thậm chí từ chối nếu thấy chưa đáp ứng tiêu chí bảo vệ nhà đầu tư.

Bối cảnh thực thi của SEC với staking ra sao?

Tháng 2/2023, SEC cáo buộc Kraken cung cấp chương trình staking chưa đăng ký; sàn dàn xếp 30 triệu USD và đóng dịch vụ staking tại Hoa Kỳ. Cuối năm đó, SEC kiện Coinbase với cáo buộc tương tự nhưng vụ kiện bị bác vào tháng 2/2025.

Chuỗi động thái cho thấy quan điểm của SEC đã thay đổi theo thời gian, từ thực thi mạnh tay với chương trình staking tập trung sang các tuyên bố nới hơn với staking do giao thức quy định. Điều này tạo tiền lệ lẫn bất định cho các sản phẩm tài chính dựa trên staking.

SEC đã định hình chính sách staking qua phê duyệt Ether ETF như thế nào?

Khi phê duyệt Ether ETF giao ngay vào tháng 5/2024, các nhà phát hành ban đầu đề xuất tùy chọn staking ETH của quỹ, nhưng SEC yêu cầu loại bỏ mọi đề cập đến staking trước khi phê duyệt.

Hệ quả là các quỹ Ether giao ngay ra mắt năm 2024 từ BlackRock, Fidelity, Grayscale và VanEck chỉ nắm giữ ETH, không tham gia staking. Nguồn: TradingView.

Các Ether ETF 2024 có tham gia staking không?

Không. Theo yêu cầu của SEC, tất cả tài liệu đã loại bỏ nội dung staking trước khi phê duyệt, nên các quỹ chỉ nắm giữ ETH, không triển khai staking.

Tiêu chí này là tham chiếu quan trọng cho hồ sơ JitoSOL. Nếu SEC giữ lập trường cứng rắn, quỹ có thể phải chứng minh rằng việc nắm giữ LST không tương đương với nhà phát hành thực hiện staking thay cho nhà đầu tư theo cách vi phạm quy định.

Những rủi ro nào nhà đầu tư cần lưu ý với ETF JitoSOL?

Rủi ro chính là quy định: SEC có thể yêu cầu sửa đổi, trì hoãn hoặc từ chối. Ngoài ra còn rủi ro nhà cung cấp LST, tính thanh khoản JitoSOL, định giá, sai lệch so với giá trị tài sản ròng, vận hành lưu ký, và thay đổi chính sách mạng Solana.

Nhà đầu tư nên theo dõi tiến trình bình luận công khai, yêu cầu bổ sung của SEC, và các tiền lệ ETP tài sản số gần đây. Việc thẩm định khung công bố thông tin về cơ chế thưởng, phân bổ validator và giám sát rủi ro vận hành sẽ là điểm mấu chốt.

Tác động tiềm năng với nhà đầu tư và hệ sinh thái Solana là gì?

Nếu được chấp thuận, ETF có thể mở rộng cầu tổ chức với lợi suất staking Solana qua kênh tuân thủ, đồng thời thúc đẩy phân tán stake trên nhiều validator.

Ngược lại, nếu bị ràng buộc quá mức, sản phẩm có thể không phản ánh trọn vẹn cơ chế reward của LST, giảm sức hấp dẫn. Dù kết quả thế nào, hồ sơ của VanEck sẽ là tiền lệ quan trọng cho cách thị trường vốn truyền thống tiếp cận staking on-chain.

Những câu hỏi thường gặp

VanEck JitoSOL ETF khác gì so với Bitcoin và Ether ETF?

Bitcoin và Ether ETF chỉ giữ tài sản cơ sở, không tham gia staking. JitoSOL ETF đề xuất giữ Token staking thanh khoản, qua đó tiếp xúc gián tiếp lợi suất staking Solana (nguồn: SEC, TradingView).

LST là gì và JitoSOL hoạt động ra sao?

LST là Token biên nhận khi stake, vẫn giao dịch được và tích lũy phần thưởng do giao thức. JitoSOL đại diện SOL khóa với validator trên Solana và phản ánh phần thưởng vào giá trị nắm giữ.

Vì sao các tuyên bố của SEC chưa phải luật?

Vì đó là tuyên bố của bộ phận nhân sự, không mang tính ràng buộc như quy tắc chính thức hoặc phán quyết tòa án. SEC có thể diễn giải khác khi xem xét hồ sơ ETF.

SEC từng xử lý staking thế nào trước đây?

SEC buộc Kraken dàn xếp 30 triệu USD năm 2023 và đóng staking tại Hoa Kỳ; vụ kiện Coinbase bị bác tháng 2/2025. Điều này cho thấy bối cảnh pháp lý thay đổi theo thời gian.

Nếu SEC từ chối, điều gì có thể xảy ra với hồ sơ?

VanEck có thể chỉnh sửa cấu trúc, bổ sung công bố rủi ro hoặc rút hồ sơ. Nhà đầu tư cần theo dõi cập nhật chính thức từ SEC và nhà phát hành.