Keylogger là gì? Tìm hiểu về khái niệm keylogger

Keylogger là công cụ giám sát ghi lại toàn bộ thao tác bàn phím của người dùng, thường bị tin tặc lợi dụng để đánh cắp mật khẩu, thẻ tín dụng hoặc private key tiền điện tử.

Mặc dù có ứng dụng hợp pháp trong doanh nghiệp, gia đình và cơ quan pháp luật, keylogger phần lớn trở thành mối nguy hiểm bảo mật khi bị khai thác cho mục đích phạm pháp như chiếm đoạt tài sản ngân hàng hoặc crypto.

Keylogger là gì?

Keylogger là công nghệ giám sát hoạt động bàn phím, ghi lại từng phím bấm của người dùng để thu thập thông tin nhạy cảm.

Nó còn được gọi là keystroke logger và thường bị hacker lợi dụng để đánh cắp tài khoản ngân hàng hoặc tài sản tiền điện tử.

Ban đầu keylogger được phát triển phục vụ nghiên cứu và giám sát hợp pháp, nhưng ngày nay hầu hết các vụ việc liên quan đến keylogger đều gắn liền với lừa đảo và tấn công mạng.

Báo cáo của Verizon 2023 cho thấy hơn 40% vụ vi phạm dữ liệu liên quan đến phần mềm gián điệp và keylogger.

Keylogger có những dạng nào?

Keylogger có thể tồn tại dưới hai dạng: phần cứng và phần mềm. Cả hai đều nguy hiểm vì hoạt động bí mật, khó phát hiện.

Keylogger phần cứng là gì?

Đây là thiết bị nhỏ gắn vào giữa bàn phím và máy tính, như cổng USB, dây nối hoặc chip. Một số thiết bị còn tích hợp camera hoặc USB chứa malware để theo dõi và cài đặt gián điệp vào thiết bị.

“Thiết bị keylogger phần cứng thường được ngụy trang rất tinh vi, chỉ cần kết nối một lần là hacker có thể theo dõi toàn bộ dữ liệu bàn phím.”

Symantec Cybersecurity Report, 2022

Dạng này khó bị phát hiện nếu người dùng không thường xuyên kiểm tra thiết bị ngoại vi, đặc biệt phổ biến trong môi trường công cộng hoặc máy tính chia sẻ.

Keylogger phần mềm là gì?

Keylogger phần mềm là dạng spyware cài đặt trực tiếp lên thiết bị, có khả năng ghi phím, chụp màn hình và theo dõi hoạt động ứng dụng. Nó thường lây qua file tải về, email chứa link độc hại hoặc quảng cáo ẩn malware.

Khác với phần cứng, phần mềm keylogger nguy hiểm hơn vì có thể phát tán trên diện rộng, tấn công hàng triệu người cùng lúc mà không cần tiếp cận trực tiếp thiết bị.

Keylogger được sử dụng hợp pháp để làm gì?

Keylogger vẫn có những ứng dụng tích cực trong quản trị hệ thống, giám sát nhân viên và bảo vệ trẻ em khi dùng internet. Trong phạm vi pháp luật, nó cũng hỗ trợ điều tra tội phạm mạng.

“Keylogger là con dao hai lưỡi – công cụ hỗ trợ quản trị mạng hợp pháp nhưng cũng là vũ khí lợi hại trong tay hacker.”

Richard Clarke, cựu cố vấn an ninh mạng Nhà Trắng, 2021

Nhiều doanh nghiệp triển khai keylogger để kiểm soát thiết bị công ty, tránh rò rỉ dữ liệu, trong khi phụ huynh có thể giám sát hành vi online của con cái.

Keylogger nguy hiểm như thế nào khi bị lạm dụng?

Khi hacker khai thác, keylogger trở thành công cụ đánh cắp dữ liệu cá nhân, từ mật khẩu email, thông tin ngân hàng đến private key ví tiền điện tử.

Nó có thể định kỳ chụp màn hình, theo dõi ứng dụng đang chạy, đọc tin nhắn từ Telegram, Messenger, Zalo… gây mất cả tài sản số lẫn tiền pháp định.

“Hơn 60% vụ đánh cắp ví tiền điện tử trong năm 2022 liên quan đến spyware và keylogger.”

Chainalysis Crypto Crime Report, 2023

Keylogger xâm nhập thiết bị bằng cách nào?

Phổ biến nhất là qua email lừa đảo, phần mềm giả mạo, quảng cáo độc hại, USB nhiễm virus hoặc lỗ hổng bảo mật hệ thống. Người dùng thường không nhận ra vì keylogger hoạt động âm thầm.

Nhiều spyware còn tạo kênh truyền dữ liệu về máy chủ hacker, giúp kẻ tấn công kiểm soát và đánh cắp thông tin theo thời gian thực.

Làm thế nào để phòng tránh keylogger?

Người dùng nên cài đặt phần mềm chống virus và chống keylogger, sử dụng tường lửa, xác thực hai yếu tố và công cụ quản lý mật khẩu để tăng cường bảo mật.

Cảnh giác khi mở email, link, quảng cáo lạ và luôn tải phần mềm từ nguồn chính thống. Đồng thời, cần cập nhật hệ điều hành thường xuyên để vá các lỗ hổng bảo mật.

“Các doanh nghiệp nên ưu tiên huấn luyện nhân viên nhận diện email lừa đảo, bởi hơn 80% malware, bao gồm keylogger, xâm nhập qua email.”

IBM X-Force Threat Intelligence Index, 2023

Cách phát hiện keylogger trên thiết bị?

Người dùng có thể kiểm tra Task Manager trên Windows hoặc Force Quit trên Mac để phát hiện ứng dụng lạ. Tuy nhiên, nhiều keylogger tinh vi có thể ẩn sâu trong hệ thống.

Vì vậy, phương pháp an toàn hơn là dùng phần mềm chống keylogger chuyên dụng để quét và phát hiện dấu hiệu gián điệp.

Nếu đã dính keylogger, xử lý thế nào?

Cách cơ bản là gỡ cài đặt keylogger và quét lại thiết bị bằng phần mềm bảo mật. Nếu máy vẫn bất thường, biện pháp triệt để là reset toàn bộ hệ thống.

Đồng thời, người dùng cần thay đổi mật khẩu các tài khoản quan trọng ngay lập tức, ưu tiên kích hoạt 2FA để giảm rủi ro mất quyền truy cập.

Những câu hỏi thường gặp

Keylogger có hợp pháp không?

Có, nếu được cài đặt hợp pháp trên thiết bị thuộc quyền sở hữu của người dùng hoặc tổ chức, ví dụ giám sát nhân viên hoặc trẻ em.

Làm sao biết máy tính bị nhiễm keylogger?

Có thể kiểm tra trong Task Manager hoặc Force Quit để tìm ứng dụng lạ, nhưng nên dùng phần mềm chống keylogger để đảm bảo phát hiện chính xác.

Keylogger có thể đánh cắp mật khẩu ngân hàng không?

Có, keylogger ghi lại mọi thao tác bàn phím, bao gồm cả mật khẩu ngân hàng và mã PIN, khiến tài sản có nguy cơ bị chiếm đoạt.

Phần mềm chống virus có diệt được keylogger không?

Có, nhưng hiệu quả không cao bằng phần mềm chống keylogger chuyên dụng vì các công cụ này có cơ chế nhận diện riêng cho spyware bàn phím.

Nên làm gì khi nghi ngờ thiết bị bị keylogger?

Nên ngắt mạng, chạy phần mềm quét keylogger, thay đổi mật khẩu quan trọng và nếu cần thì reset toàn bộ thiết bị để đảm bảo an toàn.

Lưu ý: Nội dung bài viết chỉ nhằm cung cấp thông tin, không phải khuyến nghị đầu tư. Vui lòng tự nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định. Chúng tôi không chịu trách nhiệm đối với mọi kết quả phát sinh từ quyết định đầu tư của bạn.