Một năm sau vụ bắt giữ CEO Telegram Pavel Durov, cuộc điều tra tại Pháp vẫn chưa ấn định phiên tòa, trong khi tranh luận toàn cầu về kiểm duyệt nền tảng và quyền riêng tư trên các ứng dụng nhắn tin mã hóa ngày càng gay gắt.
Vụ việc phản chiếu hai xu hướng trái chiều: yêu cầu kiểm soát nội dung phục vụ an toàn công cộng và nỗ lực bảo vệ mã hóa đầu-cuối. Kết cục của hồ sơ Durov có thể định hình cách các nền tảng nhắn tin được điều tiết trong tương lai.
- Một năm sau bắt giữ, Durov vẫn trong giai đoạn điều tra tại Pháp, chưa có phiên tòa; ràng buộc đi lại còn hiệu lực.
- Telegram khẳng định tuân thủ DSA và sẵn sàng rời thị trường nếu bị buộc làm suy yếu mã hóa hoặc mở cửa sau.
Vì sao vụ bắt giữ Pavel Durov vẫn chưa có phiên tòa?
Vì hồ sơ đang ở giai đoạn điều tra tư pháp của Pháp, do thẩm phán điều tra phụ trách việc xác định có đủ chứng cứ để truy tố hay không. Đến ngày 24/08, cuộc điều tra vẫn tiếp diễn và chưa có lịch xét xử.
Durov bị bắt tại Paris ngày 24/08/2024 theo lệnh của L’Office Mineurs (OFMIN). Từ đó, ông nhiều lần làm việc với “thẩm phán điều tra” và mô tả yêu cầu lưu trú tại Pháp là “kỳ lạ và không cần thiết”, dù chỉ phải xuất hiện định kỳ vài tháng 1 lần. Ông hy vọng sớm được dỡ hạn chế di chuyển.
Durov bị cáo buộc những gì?
Các cáo buộc cho rằng Telegram không kiểm duyệt nội dung, khiến CEO bị quy trách nhiệm đồng phạm với nhiều hành vi do người dùng thực hiện, từ lừa đảo, buôn ma túy đến bắt nạt mạng và tội phạm có tổ chức.
Sau khi OFMIN khởi động điều tra sơ bộ, 12 tội danh đã được nêu liên quan đến cách Telegram bị sử dụng. Đây là bài thử pháp lý phức tạp: ranh giới giữa trách nhiệm nền tảng và hành vi người dùng, đặc biệt khi nền tảng có mã hóa và phạm vi hoạt động xuyên biên giới.
Telegram phản hồi thế nào về tuân thủ và kiểm duyệt?
Telegram khẳng định tuân thủ pháp luật EU, bao gồm Đạo luật Dịch vụ Số (DSA), và thực hành kiểm duyệt theo chuẩn ngành. Nền tảng nói có nhiều cơ chế hợp tác với nhà chức trách khi có yêu cầu hợp lệ.
DSA tạo khung nghĩa vụ minh bạch, xử lý nội dung vi phạm và hợp tác cơ quan chức năng trong EU. Telegram nhấn mạnh cân bằng giữa tuân thủ pháp lý và bảo vệ quyền riêng tư người dùng, một căng thẳng cốt lõi trong các dịch vụ mã hóa đầu-cuối hiện nay.
Tác động cá nhân và ràng buộc đi lại đối với Durov là gì?
Durov cho biết vụ việc gây tổn hại cá nhân nặng nề, trong đó bạn đời của ông bị sảy thai do căng thẳng. Ông được phép di chuyển hạn chế sang UAE để làm việc, song vẫn chịu giám sát tại Pháp.
Trong một cuộc phỏng vấn tháng 6/2025, ông nhấn mạnh mình chưa bị đưa ra xét xử mà đang làm việc với thẩm phán điều tra để xác định có đủ căn cứ truy tố. Điều này cho thấy tiến độ vụ án chậm và không chắc chắn, ảnh hưởng đến hoạt động điều hành công ty.
“Edward Snowden cáo buộc Tổng thống Emmanuel Macron ‘bắt giữ con tin để giành quyền truy cập vào liên lạc riêng tư’.”
– Edward Snowden, nhà hoạt động quyền riêng tư và cựu nhà thầu NSA, tháng 8/2024, X
Các chính phủ đang siết dịch vụ nhắn tin mã hóa như thế nào?
Áp lực pháp lý ngày càng tăng: châu Âu thảo luận nghĩa vụ quét nội dung, trong khi một số quốc gia áp lệnh cấm và thay thế bằng ứng dụng nội địa. Bối cảnh này đặt ra bài toán giữa bảo vệ trẻ em, an ninh và quyền riêng tư.
Đan Mạch, với vai trò chủ tịch luân phiên Hội đồng EU, thúc đẩy dự luật “Quy định Ngăn ngừa và Chống Lạm dụng Tình dục Trẻ em”, bị giới phê bình gọi là “Chat Control”, yêu cầu quét mọi tin nhắn, ảnh, video. Đề xuất đã có ủng hộ từ 19/27 quốc gia. Sáng kiến Tiền điện tử Châu Âu kêu gọi cử tri liên hệ nghị sĩ EU và sẽ đối thoại cùng nhà làm luật trong tháng 9.
“Chat Control” là gì và đang ở giai đoạn nào?
Đây là đề xuất buộc nền tảng như WhatsApp, Signal, Telegram quét nội dung để phát hiện lạm dụng trẻ em. Theo báo cáo, dự luật đã đạt ngưỡng ủng hộ rộng, nhưng để thông qua cần ít nhất 15 quốc gia chiếm tối thiểu 65% dân số EU.
Những người phản đối cảnh báo rủi ro giám sát hàng loạt và xâm phạm mã hóa đầu-cuối. Những người ủng hộ nhấn mạnh ưu tiên an toàn trẻ em. Kết quả thảo luận sẽ quyết định mức độ can thiệp kỹ thuật vào hệ thống nhắn tin mã hóa trong khối.
Lập trường của Durov trước yêu cầu mở “cửa sau” là gì?
Ông khẳng định ưu tiên mã hóa và quyền riêng tư, sẵn sàng rời bỏ các thị trường buộc phá mã hóa, kể cả phải đánh đổi thị phần. Đây là tuyên bố nguyên tắc, phản ánh chiến lược rủi ro nhưng nhất quán của Telegram.
Với cách tiếp cận này, Telegram đặt cược vào niềm tin người dùng và chuẩn quyền riêng tư, thay vì tuân thủ mọi yêu cầu kỹ thuật đi ngược đạo đức công ty. Điều này cũng phân hóa rõ giữa các nhà cung cấp dịch vụ nhắn tin tại các thị trường có yêu cầu pháp lý khắt khe.
“Telegram thà rời khỏi một thị trường còn hơn làm suy yếu mã hóa bằng cửa sau và vi phạm các quyền con người cơ bản. Không giống một số đối thủ, chúng tôi không đánh đổi quyền riêng tư để lấy thị phần.”
– Pavel Durov, CEO Telegram, 2024, Telegram (@durov/410)
Tại Nga, môi trường dành cho ứng dụng mã hóa ra sao?
Chính quyền Nga đã cấm WhatsApp và Telegram với cáo buộc bị lợi dụng cho gian lận và khủng bố, đồng thời chặn Facebook, Instagram và X. Thay vào đó, Nga thúc đẩy ứng dụng nhắn tin Max và mạng social VK.
Max được cho là tích hợp dịch vụ công và thanh toán ngang hàng, nhưng bị cáo buộc lưu trữ danh bạ, metadata, địa chỉ IP, thời điểm truy cập và cung cấp cho cơ quan chức năng. Ứng dụng sẽ được cài sẵn trên điện thoại bán ở Nga từ 01/09. Bối cảnh này tạo mô hình “đóng” tập trung dữ liệu do nhà nước kiểm soát.
Vụ Durov phản ánh điều gì về ranh giới trách nhiệm nền tảng?
Nó đặt ra câu hỏi: nền tảng có phải chịu trách nhiệm hình sự cho hành vi người dùng khi đã cung cấp công cụ và quy trình hợp tác nhất định? Câu trả lời sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến đổi mới, kiểm duyệt và mô hình vận hành ứng dụng mã hóa.
Nếu cơ quan công quyền buộc nền tảng phá mã hóa, hệ sinh thái có thể đối diện “tác dụng phụ”: người dùng chuyển sang công cụ khó giám sát hơn, tội phạm dịch chuyển nền tảng, doanh nghiệp công nghệ rời bỏ thị trường. Một khi quyền riêng tư bị xói mòn, rất khó khôi phục.
Bảng so sánh: Cách tiếp cận quản lý ứng dụng nhắn tin
Bảng dưới đây tóm lược ba hướng tiếp cận nổi bật được đề cập.
| Mô hình | Biện pháp chính | Hệ quả tiềm ẩn | Ví dụ trong bài |
|---|---|---|---|
| EU – “Chat Control” | Quét mọi tin nhắn, ảnh, video để phát hiện lạm dụng | Rủi ro xâm phạm mã hóa đầu-cuối, tranh cãi quyền riêng tư | Đề xuất do Đan Mạch thúc đẩy, ủng hộ từ 19/27 quốc gia |
| Nhà nước kiểm soát chặt | Cấm ứng dụng ngoại, thúc đẩy app nội địa, tích hợp dịch vụ công | Tập trung dữ liệu, giám sát cao, tiền cài đặt trên thiết bị | Nga cấm WhatsApp, Telegram; phát triển Max, VK |
| Nền tảng ưu tiên quyền riêng tư | Giữ mã hóa, sẵn sàng rời thị trường nếu bị buộc mở cửa sau | Rủi ro pháp lý, mất thị phần ở một số khu vực | Tuyên bố của Telegram/CEO Pavel Durov |
Phản ứng từ cộng đồng công nghệ và quyền riêng tư là gì?
Các nhóm ủng hộ tự do ngôn luận chỉ trích vụ bắt giữ, cho rằng tạo tiền lệ nguy hiểm cho phát triển nền tảng và quyền riêng tư. TON Society gọi đây là “cuộc tấn công trực diện vào quyền cơ bản”.
Mặt khác, nỗi lo lạm dụng trẻ em và tội phạm mạng kéo theo đòi hỏi kỹ thuật can thiệp mạnh tay. Thách thức là thiết kế chính sách hiệu quả chống tội phạm mà không phá vỡ lớp bảo vệ quyền riêng tư và an toàn tổng thể của người dùng hợp pháp.
Những câu hỏi thường gặp
Vì sao Pavel Durov bị điều tra?
OFMIN (Pháp) điều tra Telegram vì cáo buộc thiếu kiểm duyệt khiến người dùng thực hiện hành vi phạm tội. Durov bị coi là đồng phạm do vai trò điều hành. Telegram khẳng định tuân thủ pháp luật EU và hợp tác theo chuẩn ngành.
Khi nào có phiên tòa xét xử?
Chưa có lịch xét xử. Theo chia sẻ tháng 6/2025, Durov đang làm việc với thẩm phán điều tra để xác định có đủ căn cứ truy tố hay không. Đến 24/08, vụ việc vẫn đang điều tra.
“Chat Control” có bắt buộc quét mọi tin nhắn không?
Đề xuất hiện yêu cầu các nền tảng quét toàn bộ tin nhắn, ảnh, video để phát hiện lạm dụng trẻ em. Dự thảo được ủng hộ bởi 19/27 quốc gia EU và còn cần đáp ứng các ngưỡng thông qua theo quy tắc của khối.
Telegram có tuân thủ DSA không?
Telegram nói rằng họ tuân thủ luật EU, bao gồm DSA, và đã triển khai cơ chế hợp tác với cơ quan chức năng trong khuôn khổ pháp lý. Nền tảng khẳng định không đánh đổi quyền riêng tư người dùng để lấy thị phần.
Việc Nga cấm WhatsApp và Telegram ảnh hưởng gì đến người dùng?
Người dùng tại Nga được định hướng sang ứng dụng nội địa Max và VK. Theo cáo buộc, Max thu thập và cung cấp dữ liệu cho cơ quan chức năng, và sẽ được cài sẵn trên thiết bị bán ra từ 01/09, làm tăng mức độ giám sát.
