Thượng nghị sĩ bang Alabama Keith Kelley cảnh báo nguy cơ rút tiền hàng loạt khỏi ngân hàng nhỏ nếu kẽ hở không được đóng, trong khi các nhà ủng hộ nói luật sẽ thúc đẩy đổi mới nhờ khung pháp lý rõ ràng cho stablecoin.
- Kẽ hở GENIUS có thể cho phép nền tảng liên kết với nhà phát hành stablecoin cung cấp lợi suất gián tiếp, gây áp lực lên tiền gửi ngân hàng cộng đồng.
- Quy định “chế độ tương đương” cho nhà phát hành nước ngoài thiếu định nghĩa rõ ràng, tạo rủi ro bất cân xứng cạnh tranh.
- Bộ Tài chính và Fed đang xây dựng quy định chi tiết, song các nhóm ngân hàng và chuyên gia đã cảnh báo rủi ro rút tiền gửi và tín dụng địa phương bị thu hẹp.
GENIUS Act là gì và vì sao đang gây tranh cãi?
GENIUS Act là luật liên bang về stablecoin được ký ngày 18/7, đặt mục tiêu tạo khung pháp lý cho nhà phát hành và thúc đẩy đổi mới, nhưng đang bị chỉ trích vì tồn tại kẽ hở quan trọng.
Luật cấm nhà phát hành stablecoin trả lãi trực tiếp cho việc nắm giữ, sử dụng hoặc giữ stablecoin. Tuy nhiên, văn bản không nêu rõ việc cấm trả lợi suất qua sàn giao dịch hoặc doanh nghiệp liên kết, tạo không gian “lách” (Congress.gov). Điều này kích hoạt lo ngại rút tiền gửi khỏi ngân hàng cộng đồng nếu người dùng bị hấp dẫn bởi phần thưởng.
Song song, luật cho phép nhà phát hành nước ngoài hoạt động nếu chịu “chế độ giám sát tương đương”, nhưng khái niệm “tương đương” chưa được định nghĩa rõ, làm dấy lên tranh luận về tính công bằng cạnh tranh (Cointelegraph).
Kẽ hở nào có thể ảnh hưởng ngân hàng cộng đồng?
Kẽ hở nằm ở việc cấm trả lãi trực tiếp nhưng không cấm lợi suất gián tiếp qua sàn/đơn vị liên kết, khiến dòng tiền có thể rời khỏi ngân hàng nhỏ về các nền tảng tiền điện tử.
Theo Thượng nghị sĩ Kelley, các nền tảng tiền điện tử có thể “phân phối phần thưởng tài chính” để khuyến khích rút tiền hoặc đóng tài khoản ở ngân hàng cộng đồng (1819 News). Với các ngân hàng này, tiền gửi địa phương là nguồn vốn cho vay then chốt. Khi tiền gửi giảm, khả năng cấp tín dụng cho cá nhân, hộ gia đình và doanh nghiệp nhỏ sẽ bị hạn chế.
Các nhóm ngân hàng từng cảnh báo rủi ro tương tự: Bank Policy Institute ước tính luật có thể dẫn tới 6,6 nghìn tỷ USD tiền gửi rời khỏi ngân hàng truyền thống, đe dọa dòng tín dụng cộng đồng (BPI, tháng 8).
Vì sao khu vực nông thôn dễ bị tổn thương?
Khu vực nông thôn phụ thuộc mạnh vào ngân hàng cộng đồng, nơi hiểu “tính mùa vụ” và biên lợi nhuận mỏng của nông nghiệp, nên việc mất đối tác cho vay đáng tin cậy có thể gây tác động dây chuyền.
Kelley nhấn mạnh ngân hàng cộng đồng dựa vào tiền gửi địa phương để cho vay, nên bất kỳ sự sụt giảm nào cũng bó hẹp tín dụng. Ở vùng nông nghiệp, dòng tiền theo mùa và nhu cầu vốn lưu động là sống còn. Nếu kênh tín dụng thu hẹp, nông hộ và doanh nghiệp nhỏ có thể đối mặt chi phí cao hơn, vòng quay vốn chậm, và rủi ro hoạt động gia tăng.
“Đối với cộng đồng nông nghiệp của chúng tôi, nơi biên lợi nhuận rất mỏng và dòng tiền theo mùa có ý nghĩa sống còn, mất đi một đối tác cho vay đáng tin cậy có thể là đòn giáng nặng nề.”
– Keith Kelley, Thượng nghị sĩ bang Alabama, bài bình luận trên 1819 News, thứ 4, 1819 News
Quy định “không trả lãi” của GENIUS có bị lách?
Văn bản luật cấm nhà phát hành trả lãi “chỉ do nắm giữ stablecoin”, nhưng không nói rõ về lợi suất do bên liên kết cung cấp, mở ra khả năng lách bằng sản phẩm thưởng.
Đoạn quy định nêu: không nhà phát hành nào được trả lãi hoặc lợi suất vì việc nắm giữ hoặc sử dụng stablecoin (Congress.gov). Tuy nhiên, nếu sàn giao dịch hoặc công ty liên kết phân phối phần thưởng thay, luật hiện không ghi rõ cấm. Đây là lý do các nhà phê bình coi đó là “arbitrage quy định”, khi các công ty vận hành như ngân hàng nhưng không tuân chuẩn an toàn tương đương.
“Chế độ tương đương” cho nhà phát hành nước ngoài có vấn đề gì?
Thiếu định nghĩa rõ ràng về “tương đương” có thể khiến nhà phát hành nước ngoài hưởng lợi thế chi phí và quy định so với đối thủ tại Hoa Kỳ.
Timothy Massad nhận định kẽ hở này chưa được xử lý triệt để khi luật cho phép nhà phát hành nước ngoài hoạt động nếu chịu chế độ “tương đương”, nhưng không định nghĩa cụ thể là gì (Cointelegraph). Điều này tạo rủi ro đua xuống đáy về chuẩn an toàn. Trong môi trường cạnh tranh, nhà phát hành ít gò bó có thể tung sản phẩm lợi suất hấp dẫn hơn, hút thanh khoản khỏi các định chế nội địa.
“Kẽ hở dành cho nhà phát hành nước ngoài chưa được khắc phục đủ.”
– Timothy Massad, Cựu Chủ tịch CFTC, Nghiên cứu viên Trường Kennedy, tháng 8, Cointelegraph
Quan điểm ủng hộ: GENIUS có thể thúc đẩy đổi mới?
Những người ủng hộ cho rằng GENIUS tạo rõ ràng pháp lý cho stablecoin, từ đó thu hút đổi mới và dòng vốn, củng cố vị thế công nghệ tài chính của Hoa Kỳ.
Lập luận trung tâm là khung quy định rõ ràng giúp giảm rủi ro pháp lý, mở đường cho sản phẩm thanh toán trên nền stablecoin và hạ tầng blockchain. Trong quá khứ, việc thiếu chuẩn chung khiến doanh nghiệp phải hoạt động trong vùng xám, khó mở rộng. Với GENIUS, nếu quy tắc chi tiết cân bằng giữa an toàn hệ thống và tự do sản phẩm, hệ sinh thái có thể phát triển theo hướng minh bạch hơn.
Lộ trình thực thi: Bộ Tài chính và Fed đang làm gì?
Dù đã được ký, GENIUS chưa có hiệu lực ngay; Bộ Tài chính và Fed phải hoàn thiện quy định, trong đó Bộ Tài chính đã bắt đầu lấy ý kiến từ tháng 8, tập trung phát hiện hành vi phi pháp.
Quy trình xây dựng quy định chi tiết sẽ quyết định cách diễn giải các điểm mấu chốt như lợi suất gián tiếp và tiêu chí “tương đương”. Giai đoạn tham vấn công chúng là cơ hội để ngành ngân hàng, doanh nghiệp tiền điện tử và cộng đồng đưa bằng chứng, dữ liệu rủi ro, và đề xuất kỹ thuật giám sát. Tốc độ và chất lượng phản hồi sẽ tác động lớn đến khung vận hành thực tế của thị trường.
Ảnh hưởng tiềm tàng: rút tiền gửi và tín dụng địa phương
Nếu lợi suất stablecoin gián tiếp đủ hấp dẫn, tiền gửi có thể rời khỏi ngân hàng truyền thống, làm giảm khả năng cấp tín dụng cho cộng đồng phụ thuộc vào nguồn vốn địa phương.
Cảnh báo của Bank Policy Institute về 6,6 nghìn tỷ USD rút tiền cho thấy kịch bản cực đoan có thể gây xáo trộn dòng tín dụng (BPI, tháng 8). Với ngân hàng cộng đồng, chi phí vốn tăng và rủi ro thanh khoản có thể buộc siết chuẩn tín dụng. Ở cấp địa phương, hiệu ứng gợn sóng có thể dẫn tới ít vốn cho doanh nghiệp nhỏ, đầu tư cơ sở hạ tầng và nông nghiệp – các trụ cột của kinh tế nông thôn.
Các ngân hàng cộng đồng cần chuẩn bị như thế nào?
Ưu tiên quản trị thanh khoản, giữ chân tiền gửi cốt lõi và minh bạch hóa giá trị dịch vụ địa phương là các đòn bẩy thực tế trong ngắn hạn.
Ngân hàng có thể rà soát cấu trúc huy động, đa dạng hóa nguồn vốn, triển khai sản phẩm tiết kiệm linh hoạt, và truyền thông về vai trò cho vay cộng đồng. Về dài hạn, hợp tác với fintech tuân thủ để cung cấp dịch vụ số cạnh tranh nhưng an toàn là hướng đi khả thi. Các hiệp hội ngành có thể gửi ý kiến tới Bộ Tài chính và Fed, đề nghị làm rõ cấm lợi suất qua bên liên kết và định nghĩa “tương đương”.
So sánh rủi ro và lợi ích theo nhóm bên liên quan
Bảng dưới đây tóm lược tác động chính với từng nhóm, dựa trên lập luận của các bên trong luận chiến GENIUS.
| Nhóm | Lợi ích tiềm năng | Rủi ro/Quan ngại | Nguồn/Ngữ cảnh |
|---|---|---|---|
| Người dùng | Tiện ích thanh toán, có thể nhận phần thưởng từ nền tảng | Rủi ro quy định, minh bạch về lợi suất gián tiếp | Congress.gov; 1819 News |
| Ngân hàng cộng đồng | Ít | Rút tiền gửi, thu hẹp tín dụng địa phương | 1819 News; BPI (tháng 8) |
| Nhà phát hành stablecoin tại Hoa Kỳ | Khung pháp lý rõ ràng | Bất lợi cạnh tranh nếu “tương đương” mơ hồ | Cointelegraph (Massad) |
| Nhà phát hành nước ngoài | Cửa vào thị trường Hoa Kỳ nếu được coi “tương đương” | Rủi ro chuẩn giám sát không đồng đều | Cointelegraph; Congress.gov |
| Cơ quan quản lý | Tiến gần minh bạch hóa thị trường stablecoin | Định nghĩa, giám sát lợi suất gián tiếp phức tạp | Bộ Tài chính (tham vấn tháng 8) |
Những câu hỏi thường gặp
GENIUS Act đã có hiệu lực chưa?
Chưa. Luật cần Bộ Tài chính và Fed ban hành quy định chi tiết. Bộ Tài chính đã khởi động tham vấn tháng 8, tập trung phát hiện hoạt động phi pháp.
Vì sao kẽ hở lợi suất gián tiếp đáng lo?
Vì luật cấm trả lãi trực tiếp nhưng không cấm bên liên kết chi trả. Điều này có thể hút tiền gửi khỏi ngân hàng cộng đồng, ảnh hưởng tín dụng địa phương (1819 News, Congress.gov).
“Chế độ tương đương” cho nhà phát hành nước ngoài là gì?
Là điều khoản cho phép hoạt động tại Hoa Kỳ nếu chịu giám sát “tương đương”, nhưng chưa có định nghĩa rõ. Timothy Massad cảnh báo kẽ hở này chưa được xử lý đủ (Cointelegraph).
Ngân hàng cộng đồng nên làm gì ngay?
Tăng cường quản trị thanh khoản, giữ chân tiền gửi cốt lõi, minh bạch giá trị cho vay địa phương và tham gia góp ý quy định với Bộ Tài chính, Fed.
Ai ủng hộ GENIUS và vì sao?
Các bên ủng hộ cho rằng luật tạo rõ ràng pháp lý cho stablecoin, từ đó thúc đẩy đổi mới và thu hút vốn vào Hoa Kỳ, nếu quy tắc chi tiết cân bằng rủi ro hệ thống.
