Vương quốc Anh đang ở ngã rẽ chiến lược của tài sản số: tham vọng làm “trung tâm toàn cầu” đã rõ, nhưng tiến độ chính sách phân mảnh và chậm khiến cơ hội bị bào mòn bởi Hoa Kỳ, EU và Singapore.
Bài viết dựa trên quan điểm của Azariah Nukajam, Giám đốc pháp chế và tuân thủ tại Gemini, phân tích vì sao Anh cần hành động quyết liệt: phối hợp chặt giữa Chính phủ và FCA, hoàn thiện khuôn khổ cho DeFi, giảm gánh nặng tuân thủ và học nhanh từ MiCA (EU) và cách làm của Singapore.
- Tham vọng lớn nhưng tiến độ chậm: SI dự thảo là bước tích cực song chưa đủ; ETF vẫn bị cấm, ranh giới DeFi chưa rõ.
- FCA chủ động đối thoại, đặt lộ trình Crypto Roadmap; thách thức là tính tương xứng để startup có thể tuân thủ.
- Lộ trình dẫn đầu: phối hợp Chính phủ–FCA, khuôn khổ toàn diện cân bằng bảo vệ người dùng và đổi mới, học nhanh từ MiCA và Singapore.
Vì sao Anh đang ở ngã rẽ của tài sản số?
Anh là cường quốc tài chính và đặt mục tiêu thành trung tâm tiền điện tử toàn cầu, nhưng cải cách chậm làm suy giảm lợi thế cạnh tranh khi vốn, nhân tài và đổi mới dịch chuyển nhanh sang các nơi chủ động hơn như Hoa Kỳ và Singapore.
Quan điểm của Azariah Nukajam nhấn mạnh: nếu không chuyển tham vọng thành hành động, Anh sẽ hụt hơi trong cuộc đua. Thực tế cho thấy, nơi đi trước về khuôn khổ như EU (MiCA) hay Singapore (giấy phép, sandbox) đã tạo sân chơi minh bạch, thu hút doanh nghiệp và dòng vốn.
Vì sao tham vọng lớn nhưng triển khai chậm?
Chính phủ đặt luật, FCA triển khai và giám sát. Tuy nhiên, sự phối hợp và tốc độ chưa đáp ứng tốc độ phát triển của thị trường, khiến thể chế trở nên manh mún và thận trọng quá mức.
Nhìn từ kinh nghiệm Hoa Kỳ, cách tiếp cận “quy định bằng cưỡng chế” từng khiến doanh nghiệp thiếu chắc chắn. Anh dự thảo SI nhằm tạo môi trường thân thiện với tài sản tiền điện tử là tích cực, nhưng vẫn được đánh giá là bước tiến khiêm tốn so với kỳ vọng thị trường.
Chính phủ và FCA giữ vai trò gì trong khuôn khổ mới?
Chính phủ định hình pháp lý, FCA chuyển hóa thành quy tắc, hướng dẫn và mốc thời gian để tuân thủ. Mô hình hai lớp này được kỳ vọng bảo đảm vừa tuân thủ, vừa khả thi.
Muốn vậy, khung phải rõ, tiến bộ và thực thi nhất quán. Sự phân mảnh hoặc thiếu hướng dẫn ở các mảng mới như DeFi khiến doanh nghiệp khó xác định họ thuộc CeFi hay DeFi, dẫn tới rủi ro pháp lý và chi phí tuân thủ tăng.
Vì sao dự thảo SI vẫn chưa đủ mạnh?
Về lý thuyết, SI là cột mốc quan trọng. Trên thực tế, doanh nghiệp kỳ vọng nhiều hơn: quy định xuyên suốt vòng đời sản phẩm, tương thích thuế và tiêu chuẩn báo cáo, và đặc biệt là định nghĩa rõ ràng cho hoạt động phi tập trung.
Nếu SI không tích hợp phản hồi của ngành để cân bằng bảo vệ người dùng và đổi mới, lợi thế “đi sau học nhanh” sẽ bị lãng phí, làm Anh chậm chân hơn so với khu vực đã hoàn thiện khung tổng thể.
ETN mở cửa, ETF vẫn bị cấm: tín hiệu trái chiều?
Nhiều tổ chức chờ đợi rõ ràng về sản phẩm niêm yết. Trong tháng 8, FCA mở quyền tiếp cận bán lẻ với ETN tiền điện tử, trong khi ETF vẫn bị cấm, tạo tín hiệu thiếu nhất quán cho thị trường.
Chính sách không đồng pha khiến nhà đầu tư và nhà phát triển sản phẩm lúng túng, rủi ro dịch chuyển sang thị trường có cơ chế sản phẩm mạch lạc hơn. Sự rõ ràng về tiêu chuẩn niêm yết và bảo vệ nhà đầu tư là điều kiện tiên quyết để khơi thông kênh vốn.
DeFi chưa rõ ranh giới và gánh nặng tuân thủ đang tăng?
Thiếu định nghĩa ranh giới DeFi–CeFi làm doanh nghiệp khó điều hướng. Cùng lúc, các yêu cầu báo cáo, kể cả báo cáo thuế tự động cho HMRC, làm dày thêm chi phí tuân thủ và đặt ra lo ngại quyền riêng tư.
Tác động kép này có thể khiến nhà đầu tư và các sàn giao dịch chuyển sang khu vực có ưu đãi thuế và chính sách thân thiện hơn. Cần các biện pháp bảo vệ dữ liệu và cách tiếp cận theo rủi ro để duy trì sức hút của thị trường Anh.
“Tham vọng của tôi là biến Vương quốc Anh thành trung tâm toàn cầu cho công nghệ tài sản tiền điện tử.”
Rishi Sunak, Bộ trưởng Tài chính Vương quốc Anh (khi đó), 04/2022, HM Treasury
FCA đang làm gì để lắng nghe và hành động?
FCA thể hiện cách tiếp cận có cấu trúc: tổ chức bàn tròn, lấy ý kiến ngành và công bố lộ trình Crypto Roadmap theo giai đoạn, tập trung bảo vệ người tiêu dùng, liêm chính thị trường và hỗ trợ đổi mới có trách nhiệm.
Ngay cả khi thị trường chưa đồng thuận, tính minh bạch và khả đoán vẫn cực kỳ giá trị để tạo niềm tin cho doanh nghiệp và nhà đầu tư. Thách thức còn lại là đảm bảo tính tương xứng: gánh nặng tuân thủ lớn có thể làm nản lòng startup, bào mòn động lực đổi mới trong nước.
Anh cần học gì từ EU, Hoa Kỳ và Singapore để bứt phá?
EU đã thông qua MiCA, tạo khung toàn diện và rõ ràng. Tại Hoa Kỳ, các sáng kiến lập pháp như CLARITY và GENIUS Acts đang định hình quỹ đạo. Singapore triển khai cấp phép nghiêm ngặt, sandbox và thử nghiệm thí điểm, cho thấy cách kết hợp chặt giữa kiểm soát rủi ro và khuyến khích đổi mới.
Là người đi sau, Anh có lợi thế học nhanh. Nhưng nếu chậm điều chỉnh theo phản hồi của ngành, rủi ro tụt lại là rõ ràng, đặc biệt trước các trung tâm đã sẵn sàng về khung pháp lý và năng lực giám sát.
“Châu Âu là châu lục đầu tiên có các quy tắc toàn diện cho tài sản tiền điện tử.”
Stefan Berger, Nghị sĩ Nghị viện châu Âu, 04/2023, Nghị viện châu Âu
Bảng so sánh ngắn: MiCA (EU), Singapore và Anh
Các khuôn khổ so sánh cho thấy điểm khác biệt về độ bao quát, cấp phép và định hướng DeFi, giúp Anh xác định ưu tiên cải cách.
| Tiêu chí | EU – MiCA | Singapore – MAS | Anh – Hiện trạng |
|---|---|---|---|
| Độ bao quát | Khung toàn diện cho tài sản và dịch vụ tiền điện tử (EP 2023; ESMA triển khai 2024–2025) | Giấy phép theo Đạo luật Dịch vụ Thanh toán, quy định chặt và giám sát rủi ro | SI dự thảo hướng tới thân thiện, một số mảng còn thiếu chi tiết |
| Cấp phép/giám sát | Chế độ passporting toàn EU, chuẩn hóa yêu cầu công bố | Giấy phép nghiêm ngặt, kiểm soát AML/CFT, sandbox và thí điểm | FCA cấp phép và hướng dẫn, Crypto Roadmap theo giai đoạn |
| Định hướng DeFi | Đang nghiên cứu và từng bước làm rõ phạm vi | Thúc đẩy thử nghiệm (ví dụ các sáng kiến thí điểm), quản lý theo rủi ro | Biên giới DeFi–CeFi chưa rõ, cần hướng dẫn cụ thể |
| Trải nghiệm nhà đầu tư | Tiêu chuẩn bảo vệ người tiêu dùng thống nhất | Bảo vệ nghiêm ngặt, chú trọng nhà đầu tư bán lẻ | Tín hiệu trộn lẫn về sản phẩm niêm yết, yêu cầu báo cáo tăng |
Những bước đi then chốt để Anh dẫn đầu
Mấu chốt là phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ và FCA, lắng nghe phản hồi để điều chỉnh kịp thời và triển khai chính sách theo rủi ro, tương xứng với quy mô doanh nghiệp.
Các ưu tiên hành động gồm: làm rõ phạm vi DeFi–CeFi; chuẩn hóa tiêu chuẩn niêm yết và công bố sản phẩm; giảm chồng chéo báo cáo và bảo vệ dữ liệu thuế; công bố lộ trình triển khai đồng bộ và công nhận chéo với các chuẩn quốc tế như MiCA để thu hút dòng vốn.
Câu hỏi thường gặp
Vì sao Anh được coi là ở ngã rẽ tài sản số?
Tham vọng rất lớn nhưng cải cách chậm, trong khi vốn và nhân tài dịch chuyển về nơi có khung rõ ràng như EU và Singapore. Quan điểm của chuyên gia tại Gemini cảnh báo nguy cơ tụt lại nếu không tăng tốc phối hợp chính sách.
ETN khác ETF tiền điện tử như thế nào?
ETN là chứng chỉ nợ theo dõi tài sản cơ sở; ETF là quỹ hoán đổi danh mục nắm giữ tài sản/ủy quyền. Chính sách với hai sản phẩm có thể khác nhau; tại Anh, ETN bán lẻ đã mở trong tháng 8, còn ETF vẫn bị cấm.
Vì sao ranh giới DeFi–CeFi quan trọng với doanh nghiệp?
Không rõ ràng sẽ làm tăng rủi ro pháp lý, chi phí tuân thủ và cản trở thiết kế sản phẩm. Doanh nghiệp cần biết họ thuộc khuôn khổ nào để xin cấp phép và vận hành đúng chuẩn.
Yêu cầu báo cáo thuế tự động có thể gây hệ quả gì?
Gia tăng gánh nặng tuân thủ và lo ngại quyền riêng tư, có thể khiến nhà đầu tư chuyển sang sàn ở khu vực có ưu đãi thuế hoặc chính sách nhẹ hơn. Cần cách tiếp cận cân bằng giữa minh bạch và bảo vệ dữ liệu.
MiCA của EU đem lại điều gì cho doanh nghiệp?
MiCA tạo bộ quy tắc thống nhất và cơ chế passporting toàn EU, giúp doanh nghiệp hoạt động xuyên biên giới với yêu cầu công bố minh bạch hơn. Điều này tăng tính chắc chắn pháp lý và niềm tin thị trường.
