USDe mất peg trên Binance do lỗi oracle nội bộ sàn, không phải do tài sản thế chấp hay giao thức Ethena, theo Guy Young, nhà sáng lập Ethena Labs.
Sự cố xảy ra trong đợt biến động mạnh ngày thứ Sáu: USDe mint/redeem vẫn hoạt động bình thường, chênh lệch giá tối đa 30 điểm cơ bản, nhưng giá USDe trên Binance rơi về 0,65 USD vì tham chiếu orderbook có thanh khoản mỏng thay vì oracle bên ngoài.
- Nguyên nhân chính nằm ở oracle nội bộ của Binance tham chiếu thanh khoản mỏng, không phải do tài sản thế chấp hay giao thức Ethena.
- Trong 24 giờ, khoảng 2 tỷ USD USDe được redeem trên nhiều sàn với chênh lệch tối đa 30 điểm cơ bản, theo Guy Young.
- Một số trader suy đoán có tấn công phối hợp lợi dụng tính năng Unified Account và lỗ hổng dữ liệu, gây thanh lý hàng loạt quy mô 20 tỷ USD.
Vì sao USDe mất peg trên Binance?
Theo Guy Young, Binance dùng dữ liệu oracle từ chính orderbook của sàn với độ sâu thanh khoản hạn chế và gặp trục trặc nạp/rút, khiến giá USDe lệch mạnh, rơi về 0,65 USD. Nguyên nhân không liên quan Ethena, USDe hay tài sản thế chấp.
Khi một sàn tự tham chiếu orderbook của mình trong lúc thanh khoản cạn và nạp/rút gián đoạn, chênh lệch giá có thể khuếch đại vì nhà tạo lập thị trường không “khóa vòng” được giữa các venue. Điều này tạo môi trường thuận lợi cho biến động cực đoan, đặc biệt với tài sản synthetic.
Trong khi đó, các oracle tổng hợp từ nhiều sàn thường giảm rủi ro do lấy giá ở nơi có thanh khoản sâu hơn và áp dụng bộ lọc chống thao túng. Lựa chọn nguồn dữ liệu giá vì vậy quyết định tính ổn định của tài sản neo theo.
“Chênh lệch giá nghiêm trọng chỉ xuất hiện ở một sàn, nơi tham chiếu chỉ số oracle dựa trên orderbook của chính họ, không phải pool thanh khoản sâu nhất, đồng thời gặp vấn đề nạp/rút nên market maker không thể đóng vòng.”
– Guy Young, Nhà sáng lập Ethena Labs, phát biểu trên X, nguồn: https://x.com/gdog97_/status/1977302774636540403
Cơ chế mint/redeem của USDe có bị ảnh hưởng?
Không. Guy Young cho biết mint và redeem hoạt động “hoàn hảo” trong sự cố; khoảng 2 tỷ USD USDe được redeem trong 24 giờ trên Curve, Fluid, Uniswap với chênh lệch tối đa 30 điểm cơ bản.
Mint/redeem giúp giữ kỷ luật giá bằng cơ chế arbitrage: khi giá lệch nhẹ, nhà giao dịch có động lực đổi lấy giá trị danh nghĩa về quanh 1 USD. Việc lệch giá chỉ cô lập ở Binance cho thấy các venue khác vẫn phản ánh giá hợp lý dựa trên thanh khoản sâu hơn.
Theo Young, nếu oracle của các thị trường cho vay tham chiếu pool thanh khoản sâu toàn cầu, không ai bị thanh lý bởi biến động giá cục bộ. Đây là bài học về phối hợp dữ liệu giá đa nguồn.
“Sẽ không ai bị thanh lý trên bất kỳ thị trường cho vay nào nếu oracle tham chiếu các pool thanh khoản sâu nhất cho USDe trên toàn cầu.”
– Guy Young, Nhà sáng lập Ethena Labs, phát biểu trên X, nguồn: https://x.com/gdog97_/status/1977302829711884763
Oracle nội bộ khác gì oracle bên ngoài và ảnh hưởng thế nào?
Oracle nội bộ dựa trên orderbook của sàn dễ bị ảnh hưởng khi thanh khoản mỏng hoặc nạp/rút gián đoạn, dẫn đến giá bị kéo lệch. Oracle bên ngoài thường tổng hợp đa sàn, giảm sai số khi một venue gặp sự cố.
Trong bối cảnh biến động cao, việc dùng oracle tổng hợp nhiều nguồn giúp giảm rủi ro thao túng giá đơn điểm. Tài liệu kỹ thuật từ Chainlink mô tả cách tổng hợp giá đa sàn, bộ lọc ngoại lai, và cập nhật theo ngưỡng để chống thao túng trên từng sàn riêng lẻ (Chainlink Docs, 2023).
Do đó, các sản phẩm đòn bẩy, thị trường cho vay nên ưu tiên feed tham chiếu thanh khoản sâu nhất, có cơ chế chống outlier, thay vì chỉ dựa nguồn tại một sàn giao dịch.
Sự cố có phải một cuộc tấn công phối hợp?
Có thể. Trader ElonTrades suy đoán kẻ tấn công lợi dụng tính năng Unified Account của Binance cho phép dùng USDe làm tài sản thế chấp, trong khi hệ thống dùng dữ liệu orderbook nội bộ, thay vì oracle bên ngoài.
Theo ElonTrades, Binance cho biết sẽ chuyển sang oracle bên ngoài trước ngày 14 tháng 10, mở ra “khoảng thời gian” cho kẻ tấn công. Nhóm này được cho là đã xả tới 90 triệu USD USDe trên Binance, kéo giá về 0,65 USD, châm ngòi thanh lý tới 1 tỷ USD trên nền tảng.
Đồng thời, họ mở vị thế short BTC và ETH trên sàn phi tập trung Hyperliquid ngay trước thông báo thuế quan của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, rồi thu về khoảng 192 triệu USD lợi nhuận khi hiệu ứng lan rộng. Đây là suy đoán của ElonTrades, cần chờ điều tra độc lập.
Thanh lý kỷ lục 24 giờ: bức tranh lớn ra sao?
Đợt giảm đã kích hoạt sự kiện thanh lý 24 giờ lớn nhất lịch sử tiền điện tử, quét sạch khoảng 20 tỷ USD vị thế đòn bẩy đang mở, theo một số trader. Con số này có thể chỉ là phần nổi của thiệt hại.
Sự kiện cho thấy mức độ nhạy cảm của thị trường trước cú sốc dữ liệu giá cục bộ, nhất là khi kết hợp đòn bẩy cao và trục trặc hạ tầng. Chỉ cần một vị thế 100 triệu USD bị khai thác, hiệu ứng dây chuyền có thể lan sang nhiều sàn và sản phẩm phái sinh.
Trong quá khứ, USDC từng mất neo ngắn hạn xuống khoảng 0,88 USD vào tháng 3 năm 2023 do rủi ro ngân hàng đối tác, trước khi phục hồi khi niềm tin quay lại (CoinDesk, 2023). Dù nguyên nhân khác nhau, cả hai đều nhấn mạnh vai trò của minh bạch thanh khoản và cơ chế tham chiếu giá vững chắc.
Binance và các sàn nên cải thiện gì sau sự cố?
Ưu tiên chuyển sang oracle bên ngoài tham chiếu thanh khoản sâu nhất, bổ sung bộ lọc outlier, TWAP và circuit breaker khi lệch giá vượt ngưỡng. Hạn chế dùng một nguồn dữ liệu đơn lẻ cho tài sản thế chấp.
Cần đảm bảo đường nạp/rút hoạt động ổn định để market maker đóng vòng chênh giá, tăng giới hạn tạo lập thị trường khi biến động đột biến, và diễn tập kịch bản rủi ro theo ngày. Thông lệ tốt từ Chainlink Docs (2023) và các khuyến nghị quản trị rủi ro của Gauntlet Network (2022) có thể tham khảo.
Minh bạch thay đổi cấu hình oracle và công bố công cụ giám sát thời gian thực giúp nhà giao dịch đánh giá kịp thời rủi ro trước khi dùng tài sản làm thế chấp.
Bảng so sánh: Oracle nội bộ sàn và Oracle bên ngoài
| Tiêu chí | Oracle nội bộ (theo orderbook sàn) | Oracle bên ngoài (đa sàn) |
|---|---|---|
| Nguồn dữ liệu | Duy nhất một sàn | Tổng hợp nhiều sàn |
| Độ sâu tham chiếu | Phụ thuộc thanh khoản tại sàn | Tham chiếu pool sâu hơn |
| Rủi ro thao túng | Cao khi thanh khoản mỏng | Thấp hơn nhờ lọc ngoại lai |
| Khả năng chống cố sự cố nạp/rút | Dễ đứt vòng arbitrage | Ít bị cô lập bởi một venue |
| Ứng dụng phù hợp | Nội bộ, giám sát bổ trợ | Định giá thế chấp, thanh lý |
Nhà giao dịch nên làm gì khi thấy depeg cục bộ?
Kiểm tra ngay nguồn oracle được tham chiếu và so sánh giá trên các sàn có thanh khoản sâu. Tránh tăng đòn bẩy khi dữ liệu đến từ một venue.
Ưu tiên quản trị rủi ro: dùng lệnh dừng lỗ có khoảng đệm, giảm quy mô vị thế, đa dạng sàn và tài sản thế chấp. Theo dõi thông báo kỹ thuật từ sàn về thay đổi oracle, tình trạng nạp/rút và mức bảo toàn thanh khoản.
Với tài sản synthetic, luôn đánh giá quy trình mint/redeem thực tế và chi phí arbitrage để định mức rủi ro chênh lệch giá tạm thời.
Các bên liên quan phản ứng thế nào?
Guy Young khẳng định vấn đề không nằm ở tài sản thế chấp, Ethena hay USDe, đồng thời nhấn mạnh các thị trường dùng oracle thanh khoản sâu sẽ không bị thanh lý vì chênh lệch cục bộ.
ElonTrades kêu gọi xem xét lỗ hổng dữ liệu của Unified Account và nghi vấn tấn công phối hợp. Kris Marszalek, CEO Crypto.com, đề nghị điều tra các sàn chịu tổn thất lớn trong làn sóng thanh lý.
Việc điều tra độc lập và công bố chi tiết kỹ thuật sẽ quyết định mức độ khôi phục niềm tin sau sự cố. Tính minh bạch là chìa khóa giảm thiểu rủi ro hệ thống trong tương lai.
Câu hỏi thường gặp
USDe mất peg toàn thị trường hay chỉ trên Binance?
Chỉ cô lập trên Binance, theo Guy Young. Oracle nội bộ tham chiếu orderbook thanh khoản mỏng gây lệch giá, trong khi mint/redeem và giá trên các venue thanh khoản sâu vẫn ổn định.
Vì sao oracle nội bộ có thể gây lệch mạnh?
Khi sàn gặp thanh khoản mỏng hoặc trục trặc nạp/rút, giá trên orderbook có thể bị kéo lệch và không được đóng vòng bởi market maker, dẫn đến biến động cực đoan.
Binance có kế hoạch chuyển sang oracle bên ngoài không?
Theo suy đoán của trader ElonTrades, sàn dự kiến chuyển sang dữ liệu từ oracle bên ngoài trước ngày 14 tháng 10. Cần chờ thông báo chính thức để xác nhận.
Đợt thanh lý 20 tỷ USD bắt nguồn từ đâu?
Một phần đến từ chênh lệch giá USDe trên Binance kích hoạt thanh lý chuỗi trên vị thế đòn bẩy. Một số trader cho rằng có phối hợp tấn công, nhưng cần điều tra độc lập.
Sự kiện này có tương đồng với USDC tháng 3 năm 2023?
Tương đồng ở tác động hệ thống, khác ở nguyên nhân. USDC bị ảnh hưởng rủi ro ngân hàng đối tác; USDe lệch do oracle nội bộ sàn. Tham khảo CoinDesk, 2023.
