Uganda thí điểm CBDC gắn với trái phiếu kho bạc và chương trình Token hóa 5,5 tỷ USD tài sản thực, trong khi Kenya vừa thông qua dự luật quản lý tiền điện tử chờ Tổng thống ký.
Động thái kép tại Đông Phi cho thấy quỹ đạo số hóa tài sản và khuôn khổ pháp lý đang hội tụ, hứa hẹn mở rộng tiếp cận tài chính, tăng minh bạch và thu hút vốn theo chuẩn KYC/AML quốc tế.
- Uganda triển khai CBDC trên blockchain permissioned của GSN, được bảo chứng bằng trái phiếu kho bạc và dùng trên smartphone, kèm tuân thủ KYC/AML.
- Kenya: Dự luật VASP thiết lập cấp phép, bảo vệ người dùng, phân công CBK giám sát thanh toán/lưu ký và CMA giám sát đầu tư/giao dịch.
- Châu Phi cận Sahara là khu vực tăng trưởng tiền điện tử nhanh thứ 3; stablecoin chiếm 43% giao dịch, người dùng có thể đạt hơn 75 triệu vào năm 2026.
Uganda đang thí điểm CBDC như thế nào?
CBDC của Uganda là phiên bản số hóa của đồng Shilling Uganda, vận hành trên blockchain permissioned của Global Settlement Network (GSN), được bảo chứng bằng trái phiếu kho bạc và truy cập qua smartphone, theo GSN và Diacente Group. Nguồn: thông cáo GlobeNewswire 08/10/2025.
Thí điểm tuân thủ tiêu chuẩn địa phương và quốc tế, bao gồm quy trình KYC và quy tắc AML. Việc bảo chứng bằng trái phiếu nhà nước giúp nâng mức tin cậy, còn hạ tầng permissioned hỗ trợ kiểm soát quyền truy cập và hiệu năng doanh nghiệp. Đây là cách tiếp cận thực dụng để cân bằng đổi mới và quản trị rủi ro.
Trong bối cảnh tài chính số tại châu Phi, mô hình dựa vào tài sản nhà nước có thể thúc đẩy niềm tin của công chúng, đồng thời tạo nền tảng tích hợp với các dòng thanh toán chính phủ và dịch vụ công.
CBDC của Uganda được bảo chứng bằng trái phiếu kho bạc ra sao?
GSN cho biết CBDC Uganda được bảo chứng bởi trái phiếu kho bạc Uganda, cung cấp hàng rào tín nhiệm và khả năng quy đổi về tài sản an toàn do nhà nước phát hành. Nguồn: GlobeNewswire, 08/10/2025.
Cơ chế bảo chứng này có thể giảm lo ngại về dự trữ và tính ổn định, vốn là chủ đề thường gặp khi triển khai tài sản số liên quan đến nhà nước. Nó cũng giúp đồng bộ hóa với quản trị nợ công và chính sách tiền tệ, tạo cầu nối giữa khu vực công và hạ tầng blockchain doanh nghiệp.
Token hóa 5,5 tỷ USD tài sản thực tại Uganda tập trung vào những lĩnh vực nào?
GSN hợp tác Diacente Group để Token hóa 5,5 tỷ USD tài sản thực, nhắm vào các luồng giá trị trọng yếu như trung tâm chế biến nông sản, hoạt động khai khoáng và nhà máy điện mặt trời. Nguồn: GlobeNewswire, 08/10/2025.
Việc số hóa các dòng vốn, hợp đồng và quyền sở hữu trong nông nghiệp, khai khoáng, năng lượng tái tạo có thể cải thiện truy xuất nguồn gốc, giảm chi phí vốn và tăng tính minh bạch vận hành. Đây là các ngành đặc thù của Uganda, nơi Token hóa có thể mở khóa nguồn vốn quốc tế và nâng chuẩn công bố thông tin.
“Bằng cách tích hợp Token hóa và CBDC vào lộ trình phát triển của Uganda, chúng tôi đang tạo ra các hệ sinh thái minh bạch, vận hành bởi công nghệ, thu hút dòng vốn mới, trao quyền cho các ngành địa phương và mở rộng tăng trưởng bền vững từ gốc rễ.”
– Edgar Agaba, Chủ tịch Diacente Group, 08/10/2025, GlobeNewswire
Kenya’s VASP Bill đã thông qua điều gì?
Dự luật Nhà cung cấp dịch vụ tài sản số (VASP) của Kenya được giới thiệu tháng 1, đặt ra cấp phép, bảo vệ người tiêu dùng và khung hoạt động cho sàn giao dịch, môi giới, nhà cung cấp ví và đơn vị phát hành Token. Dự luật đã được Quốc hội thông qua sau lần đọc thứ 3 và chờ Tổng thống William Ruto ký. Nguồn: Bowmans Law, YouTube Quốc hội Kenya.
Theo dự luật, Ngân hàng Trung ương Kenya (CBK) giám sát chức năng thanh toán và lưu ký, trong khi Cơ quan Thị trường Vốn (CMA) quản lý hoạt động đầu tư và giao dịch. Dự luật cũng yêu cầu KYC/AML theo chuẩn Nhóm Đặc nhiệm Hành động Tài chính (FATF), cấm quảng cáo gây hiểu lầm và quy định mức phạt, chế tài.
Cách phân quyền này nhằm tách bạch chức năng hệ thống thanh toán với hoạt động đầu tư, phù hợp thông lệ quốc tế khi quản lý rủi ro khác biệt giữa dịch vụ hạ tầng và dịch vụ thị trường vốn.
Cơ quan nào giám sát lĩnh vực nào trong khuôn khổ mới?
CBK chịu trách nhiệm giám sát thanh toán và lưu ký, còn CMA phụ trách hoạt động đầu tư và giao dịch với tài sản số, giúp bảo vệ nhà đầu tư và tính ổn định thị trường. Nguồn: Bowmans Law, 2024.
Việc phân công này tăng tính rõ ràng pháp lý cho các bên tham gia, đồng thời tạo điều kiện cho cấp phép chuyên biệt theo mô hình kinh doanh. Kết hợp với KYC/AML theo FATF, khuôn khổ có thể giúp Kenya đáp ứng đánh giá tuân thủ quốc tế và thu hút dòng vốn tổ chức.
Dự luật VASP có thể tác động thế nào đến thị trường Kenya?
Khuôn khổ cấp phép và bảo vệ người dùng là nền tảng để các sàn, ví, nhà phát hành Token hoạt động minh bạch, qua đó tăng niềm tin và sự tham gia của tổ chức. Nguồn: Bowmans Law, 2024.
Sự chắc chắn pháp lý thường là điều kiện cần để ngân hàng, nhà đầu tư và doanh nghiệp fintech mở rộng dịch vụ. Khi kết hợp giám sát CBK/CMA và tiêu chuẩn FATF, Kenya có thể nâng vị thế khu vực về hạ tầng tài sản số và dịch vụ tiền điện tử.
Vì sao châu Phi cận Sahara đang tăng tốc tiền điện tử?
Chainalysis đánh giá châu Phi cận Sahara là khu vực tăng trưởng nhanh thứ 3 về chấp nhận tiền điện tử, với 205 tỷ USD giá trị on-chain nhận được từ 07/2024 đến 06/2025. Nguồn: Chainalysis, 09/2025 và 02/10/2025.
Các yếu tố thúc đẩy gồm nhu cầu chuyển tiền chi phí thấp, phòng hộ biến động tiền tệ và thương mại số xuyên biên giới. Chainalysis cho biết stablecoin chiếm khoảng 43% tổng khối lượng giao dịch khu vực; năm quốc gia dẫn đầu gồm Nigeria, Nam Phi, Ghana, Kenya và Zambia, Uganda đứng thứ 7. Nguồn: Chainalysis, 02/10/2025.
Về quy mô người dùng, Statista ước tính châu Phi có thể vượt 75 triệu người dùng tiền điện tử vào năm 2026, tỷ lệ người dùng 5,90% và doanh thu toàn lục địa dự kiến đạt 5,1 tỷ USD. Nguồn: Statista Digital Assets Outlook – Africa.
Trạng thái CBDC ở châu Phi hiện nay ra sao?
Nigeria là nước châu Phi đầu tiên ra mắt CBDC năm 2021, theo viện nghiên cứu Overseas Development Institute (ODI). Ghana và Nam Phi đã thí điểm CBDC; Ai Cập đặt mốc ra mắt năm 2030, còn Rwanda và Kenya vẫn trong giai đoạn nghiên cứu, tham vấn công chúng. Nguồn: ODI Global.
Tiến trình khác nhau phản ánh mục tiêu chính sách từng nước: một số ưu tiên bao phủ tài chính và số hóa thanh toán, số khác tập trung thử nghiệm kỹ thuật và tác động tiền tệ. Các mốc này cung cấp bối cảnh để nhìn nhận thí điểm của Uganda và khuôn khổ pháp lý mới tại Kenya.
| Quốc gia | Trạng thái CBDC | Mốc thời gian | Nguồn |
|---|---|---|---|
| Nigeria | Đã ra mắt | 2021 | ODI |
| Ghana | Thí điểm | — | ODI |
| Nam Phi | Thí điểm | — | ODI |
| Ai Cập | Kế hoạch ra mắt | 2030 | ODI |
| Rwanda | Nghiên cứu/Tham vấn | — | ODI |
| Kenya | Nghiên cứu/Tham vấn | — | ODI |
Token hóa và CBDC mang lại cơ hội gì kèm rủi ro nào?
ODI nhận định CBDC có thể là chất xúc tác cho mở rộng tài chính và chiều sâu hệ thống tài chính tại châu Phi, khi đi kèm khuôn khổ quản trị rủi ro phù hợp. Nguồn: ODI Global.
Token hóa tài sản thực có thể giảm ma sát huy động vốn, nâng minh bạch và tăng thanh khoản, đặc biệt ở nông nghiệp và năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, rủi ro bao gồm bảo mật, quản trị vận hành, quyền riêng tư dữ liệu và liên thông với hệ thống kế thừa. Việc tuân thủ chuẩn KYC/AML, phân công giám sát rõ ràng như Kenya đề xuất là then chốt.
Các yếu tố hỗ trợ khả năng mở rộng và chấp nhận
Hạ tầng permissioned như của GSN giúp kiểm soát truy cập và đáp ứng yêu cầu doanh nghiệp, còn tích hợp di động giúp người dùng cuối tiếp cận nhanh hơn. Nguồn: GlobeNewswire, 08/10/2025.
Ở cấp khu vực, tỷ trọng stablecoin lớn cho thấy nhu cầu lưu trữ giá trị số ổn định và thanh toán xuyên biên giới. Khi CBDC và Token hóa kết hợp khéo léo với khuôn khổ VASP, Đông Phi có thể đón dòng vốn mới, gia tăng hiệu quả thanh toán, đồng thời cải thiện giám sát rủi ro hệ thống. Nguồn: Chainalysis, Statista.
Câu hỏi thường gặp
CBDC Uganda có thể sử dụng trên thiết bị nào?
Theo GSN và Diacente Group, thí điểm CBDC Uganda sẽ khả dụng qua smartphone, giúp người dùng tiếp cận thanh toán số thuận tiện. Nguồn: GlobeNewswire, 08/10/2025.
Token hóa 5,5 tỷ USD ở Uganda bao gồm những lĩnh vực nào?
Các dòng giá trị ưu tiên gồm trung tâm chế biến nông sản, khai khoáng và điện mặt trời, nhằm số hóa quyền sở hữu và dòng tiền. Nguồn: GlobeNewswire, 08/10/2025.
Dự luật VASP của Kenya khi nào thành luật?
Sau khi Quốc hội thông qua lần đọc thứ 3, dự luật đang chờ Tổng thống William Ruto ký để có hiệu lực. Nguồn: YouTube Quốc hội Kenya, Bowmans Law.
Ai giám sát các hoạt động theo dự luật VASP của Kenya?
CBK giám sát thanh toán và lưu ký; CMA giám sát đầu tư và giao dịch đối với tài sản số. Nguồn: Bowmans Law.
Tỷ trọng stablecoin tại châu Phi cận Sahara là bao nhiêu?
Chainalysis báo cáo stablecoin chiếm khoảng 43% tổng khối lượng giao dịch khu vực, với Nigeria, Nam Phi, Ghana, Kenya và Zambia dẫn đầu. Nguồn: Chainalysis, 02/10/2025.
