Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu (EU) hiện chỉ có khoảng 50% hoặc thấp hơn cơ hội đạt được thỏa thuận thương mại mới, trong bối cảnh Brussels đặc biệt mong muốn chốt được một thỏa thuận – theo phát biểu của Tổng thống Donald Trump.
Cơ hội cho một hiệp định thương mại Hoa Kỳ-EU vẫn còn nhiều trở ngại, khi phía EU cân nhắc đáp ứng các yêu cầu cắt giảm thuế từ Hoa Kỳ nhằm tránh nguy cơ áp thuế 30% lên hàng hóa xuất khẩu.
- Khả năng đạt thỏa thuận thương mại Hoa Kỳ-EU chỉ đạt 50% hoặc thấp hơn, bất chấp áp lực từ cả hai phía.
- Trump yêu cầu EU “Buy Down” mức thuế 30% mới – điều kiện then chốt để tránh leo thang chiến tranh thương mại.
- Chuyến thăm Scotland của Trump và các cuộc gặp với lãnh đạo Anh, Scotland mở ra hợp tác đối ngoại và quốc phòng then chốt.
Khả năng đạt được thỏa thuận thương mại Hoa Kỳ-EU hiện tại ra sao?
Tổng thống Donald Trump nhận định cơ hội Hoa Kỳ và EU ký kết một thỏa thuận thương mại mới đang ở mức 50-50 hoặc thấp hơn, đồng thời nhấn mạnh EU đang rất mong muốn đạt được thỏa thuận vì sức ép kinh tế hiện hữu.
Hoa Kỳ “đang làm việc rất chặt chẽ với châu Âu, EU. Tôi nghĩ EU có cơ hội khá tốt để ký được thỏa thuận vào thời điểm này.”
Donald Trump, Tổng thống Hoa Kỳ, trả lời Reuters, 26/7/2025
Các cuộc đàm phán Hoa Kỳ-EU được thúc đẩy mạnh mẽ do nguy cơ Hoa Kỳ áp thuế 30% từ 1/8 lên các mặt hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ, với tổng giá trị chịu tác động dự kiến lên tới 93 tỷ USD hàng hóa. Báo cáo của Eurostat cho thấy, EU là đối tác xuất khẩu lớn thứ 2 của Hoa Kỳ năm 2024, kim ngạch hai chiều đạt hơn 830 tỷ USD. Trước bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang, việc hai bên đạt được thỏa thuận là yếu tố sống còn đối với nền kinh tế hai bờ Đại Tây Dương, theo nhận định của TS. Markus Jäger, Deutsche Bank Research, tháng 6/2025.
EU đang rất lo ngại về nguy cơ chiến tranh thương mại. Việc không đạt thỏa thuận sẽ gây tác động tiêu cực đến GDP toàn khối và gây bất ổn thị trường lao động EU-Hoa Kỳ.
Natalie Loiseau, Chủ tịch Ủy ban các vấn đề châu Âu, Nghị viện châu Âu, phát biểu tại Brussels, 25/7/2025
Các chuyên gia nhận định, với tốc độ đàm phán hiện nay và các ý kiến trái chiều về mức độ nhượng bộ, khả năng đạt được đồng thuận thực chất vẫn là dấu hỏi lớn, đặc biệt khi thời hạn tháng 8 đến rất gần. Thực tế, nhiều thỏa thuận thương mại xuyên Đại Tây Dương từng mất nhiều năm để thành hình, như hiệp định USMCA giữa Hoa Kỳ, Canada, Mexico kéo dài gần 3 năm (2017-2020).
Tại sao đàm phán thương mại Hoa Kỳ-EU gay cấn đến vậy?
Đàm phán giữa Hoa Kỳ-EU căng thẳng chủ yếu xoay quanh yêu cầu Hoa Kỳ áp thuế 30% lên hàng hóa nhập khẩu của EU từ tháng 8/2025 nếu không đạt được thoả thuận “Buy Down” – tức EU phải chấp nhận một số điều kiện giảm thuế hoặc cam kết đối ứng có lợi cho Hoa Kỳ.
Để đạt được thỏa thuận, EU phải chấp nhận nhượng bộ liên quan đến thuế suất 30% mà chính quyền Hoa Kỳ đang hướng tới áp đặt.
Peter Navarro, Cố vấn thương mại Nhà Trắng, trao đổi với Bloomberg, 25/7/2025
Một điểm mấu chốt trong đàm phán là khối lượng hàng xuất khẩu bị đe dọa sẽ làm giảm mạnh lợi nhuận các doanh nghiệp EU. Theo số liệu của Eurostat, xuất khẩu hàng hóa chủ lực của EU sang Hoa Kỳ, gồm ô tô, máy móc, dược phẩm, đạt hơn 330 tỷ USD năm 2024. Bị áp 30% thuế mới, mức tăng chi phí đối với các tập đoàn lớn như Volkswagen, Siemens, Bayer có thể lên tới hàng tỷ USD mỗi năm – theo ước tính của Financial Times, tháng 7/2025.
EU từng cân nhắc đáp trả bằng gói thuế ưu đãi dành riêng cho sản phẩm công nghệ Hoa Kỳ trị giá 93 tỷ euro (109 tỷ USD), chuẩn bị sẵn phương án phòng vệ thương mại nếu đàm phán thất bại. Tình hình này có nguy cơ tái diễn chiến tranh thương mại dạng mới như các cuộc đối đầu Hoa Kỳ-Trung giai đoạn 2018-2020 khiến tăng trưởng toàn cầu suy yếu (Báo cáo OECD, 2023).
Điều kiện nào để Hoa Kỳ-EU có thể đạt được thỏa thuận thương mại?
Tổng thống Trump yêu cầu rõ ràng rằng EU phải “Buy Down” mức thuế 30% – tức phải chấp nhận một phương án giảm hoặc loại bỏ thuế mà Hoa Kỳ dự kiến áp lên hàng hóa nhập EU. Cách thực hiện cụ thể chưa được Hoa Kỳ làm rõ, nhưng các đại diện EU đề xuất mô hình tương tự thỏa thuận Hoa Kỳ-Nhật.
Việc Hoa Kỳ yêu cầu EU “Buy Down” thuế suất 30% buộc các bên phải tìm kiếm mô hình linh hoạt, có thể là áp dụng mức thuế đồng đều 15% như khuôn mẫu với Nhật Bản, nhưng EU vẫn chần chừ khi chưa có lợi ích song phương rõ rệt.
Theo nhận định của Reuters phân tích về tiến trình đàm phán, 26/7/2025
Nhật Bản từng chấp thuận tăng hạn ngạch nhập khẩu sản phẩm nông nghiệp Hoa Kỳ và đầu tư trực tiếp vào lĩnh vực sản xuất tại Hoa Kỳ, đổi lại thuế nhập khẩu vào Hoa Kỳ giảm xuống 15%. Tuy nhiên, nguồn tin ngoại giao cho biết EU không có dự kiến đưa ra cam kết đầu tư “dài hơi” kiểu Nhật, mà muốn tập trung vào duy trì lợi ích cho doanh nghiệp xuất khẩu hiện hữu hơn.
Bảng dưới đây cho thấy sự khác biệt giữa các mô hình thỏa thuận thương mại mà Hoa Kỳ đã ký với các nước đối tác lớn:
| Đối tác | Thuế suất nhập khẩu vào Hoa Kỳ sau đàm phán | Cam kết đầu tư hoặc nhượng bộ từ đối tác | Hiệu lực |
|---|---|---|---|
| Nhật Bản | 15% | Tăng hạn ngạch, đầu tư nông nghiệp | 2021 |
| Mexico, Canada (USMCA) | 6-12% | Mở cửa nông sản, ô tô, cam kết lao động | 2020 |
| EU (đề xuất) | Từ 15% trở lên (chưa chốt) | Chưa rõ (EU chưa cam kết đầu tư như Nhật) | Chưa đạt thỏa thuận |
EU chuẩn bị đối phó thế nào nếu Hoa Kỳ áp thuế mạnh?
Ủy ban châu Âu, đại diện cho 27 quốc gia thành viên, chuẩn bị sẵn kế hoạch đánh thuế trả đũa lên hàng hóa Hoa Kỳ trị giá 93 tỷ euro (109 tỷ USD) nếu các cuộc đàm phán sụp đổ. Các đối tượng chịu thuế gồm: xe ô tô, linh kiện máy bay, nông sản, sản phẩm công nghệ – lĩnh vực mà các doanh nghiệp Hoa Kỳ như Ford, Boeing, Apple chiếm ưu thế xuất khẩu tại EU.
EU sẽ triển khai các biện pháp trả đũa phù hợp với WTO và sẽ lập tức phản ứng nếu Hoa Kỳ đơn phương áp thuế.
Margaritis Schinas, Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu, thông cáo báo chí tại Brussels, 25/7/2025
Kịch bản này từng diễn ra năm 2018 và 2019 khi Hoa Kỳ tăng thuế nhôm thép, EU ngay lập tức trả đũa bằng cách tăng thuế xe máy Harley-Davidson và nước cam Hoa Kỳ, khiến cả hai bên thiệt hại doanh số hàng tỷ USD mỗi năm (theo USITC, 2020).
Các chuyên gia OECD dự báo, nếu căng thẳng vượt ngoài tầm kiểm soát, GDP hai khu vực có thể mất 0,7-1,2 điểm % do tác động dây chuyền lên chuỗi cung ứng và thị trường lao động châu Âu – Hoa Kỳ.
Đàm phán thương mại Hoa Kỳ-EU khác gì so với hiệp định với Nhật Bản?
Mô hình thỏa thuận Hoa Kỳ-Nhật Bản được giới chuyên môn đánh giá có yếu tố dễ thương lượng hơn vì Tokyo chủ động mở cửa mạnh lĩnh vực nông sản và đầu tư sản xuất, đổi lại giảm sâu thuế vào Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, với EU, khối này không sẵn lòng cam kết đầu tư “kiểu Nhật” mà đặt lợi ích bảo vệ nền công nghiệp nội địa và duy trì xuất khẩu làm ưu tiên. Theo đánh giá của Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế châu Âu (ZEW), việc Hoa Kỳ yêu cầu giảm thuế mạnh sẽ “gây áp lực lên từng ngành của EU”, đặc biệt là ô tô và máy công nghiệp vốn chiếm gần 60% tổng xuất khẩu sang Hoa Kỳ năm 2024.
Khác biệt về cấu trúc kinh tế, lợi ích ngành hàng và vị thế thương lượng khiến đàm phán Hoa Kỳ-EU phức tạp hơn so với các tiền lệ với Nhật, Mexico hoặc Canada.
Trump làm gì trong chuyến thăm Scotland sau khi rời Nhà Trắng?
Sau phát biểu về thỏa thuận thương mại, ông Donald Trump đã có mặt tại Scotland để khai trương sân golf 18 lỗ mới ở Aberdeen, đặt theo tên người mẹ quá cố. Sự kiện này cũng là dịp để Trump gặp gỡ các lãnh đạo cấp cao Anh – Scotland, mở rộng hoạt động ngoại giao song phương.
Đáng chú ý, ông xác nhận sẽ gặp Keir Starmer – Lãnh đạo Công Đảng Anh và Thủ hiến Scotland John Swinney, hai nhân vật từng thể hiện thiện cảm và ủng hộ đảng Dân chủ Hoa Kỳ. Swinney từng công khai ủng hộ Phó tổng thống Kamala Harris trong tranh cử tổng thống Hoa Kỳ 2024.
Cuộc gặp Trump – Starmer – Swinney mang lại ý nghĩa chiến lược thế nào?
Chuyến thăm này là cơ hội để các bên tăng cường hợp tác an ninh – quốc phòng và thảo luận giải pháp cho xung đột Nga – Ukraine vốn tác động mạnh tới cục diện địa chính trị toàn cầu. Theo nguồn tin từ Bộ Ngoại giao Anh (2025), từ khi lên làm lãnh đạo, ông Starmer luôn hướng tới duy trì quan hệ đặc biệt với Hoa Kỳ. Các chủ đề ưu tiên dự kiến gồm: phòng thủ chung NATO, hợp tác tình báo, giải pháp khơi thông các rào cản thương mại hậu Brexit và cơ chế hỗ trợ Ukraine lâu dài.
Chúng tôi nhất quán theo đuổi quan hệ đối tác thân thiết với Hoa Kỳ… Đối thoại song phương tạo nền tảng vững chắc cho chiến lược an ninh – kinh tế Anh thời kỳ hậu EU.
Phát biểu của Thủ tướng Anh Keir Starmer tại Hội nghị Quốc phòng London, tháng 7/2025
Đáng chú ý, chuyến thăm diễn ra ngay sau khi Anh vừa ký kết thỏa thuận cắt giảm thuế với Hoa Kỳ vào tháng 5/2025, trong đó giữ nguyên hạn ngạch và mức phí nhập khẩu xe hơi Anh, dỡ bỏ thuế ngành hàng không, song không giảm thuế thép. Starmer kỳ vọng sẽ đàm phán tiếp tục giảm thuế thép, dù triển vọng đạt được ngắn hạn không cao.
Nhìn chung, các cuộc gặp gỡ cấp cao giữa Trump, Starmer và Swinney được kỳ vọng giúp duy trì môi trường ổn định cho các dòng đầu tư, hợp tác kinh tế và quốc phòng xuyên Anh-Hoa Kỳ-EU trong bối cảnh địa chính trị bất ổn hiện nay.
Thỏa thuận thương mại Hoa Kỳ – EU có tác động gì đến doanh nghiệp và người tiêu dùng?
Nếu đạt được thỏa thuận, doanh nghiệp xuất khẩu cả hai phía sẽ giảm chi phí, duy trì chuỗi cung ứng; người tiêu dùng hưởng lợi từ giá hàng hóa nhập khẩu thấp hơn. Theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), các hiệp định thương mại song phương ký giai đoạn 2010-2023 đã giúp các nước giảm trung bình 17% chi phí nhập khẩu, đồng thời tăng trưởng xuất khẩu từ 8-13% tùy ngành hàng.
Ngược lại, nếu chiến tranh thương mại nổ ra, chi phí sản xuất tăng vọt, lợi nhuận giảm, giá cả hàng hóa nhập khẩu cũng tăng mạnh làm ảnh hưởng trực tiếp tới túi tiền người tiêu dùng. Hệ luỵ lớn nhất là bất ổn chuỗi cung ứng, giảm cơ hội việc làm và tăng rủi ro biến động kinh tế đối với cả Hoa Kỳ và EU.
Nếu không đạt được thỏa thuận, hàng hóa Hoa Kỳ và EU sẽ mất dần sức cạnh tranh do chi phí đội lên bởi thuế quan mới áp đặt, ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế.
Nguyễn Minh Đức, chuyên gia kinh tế Viện CIEM Việt Nam, phân tích trên báo Đầu tư Kinh doanh, tháng 7/2025
Dự báo các kịch bản tiếp theo của đàm phán thương mại Hoa Kỳ – EU
Các chuyên gia quốc tế dự báo ba kịch bản: đạt được thỏa thuận chớp nhoáng trong những ngày cuối tháng 7/2025; không đạt được, Hoa Kỳ đơn phương áp thuế, EU trả đũa ngay; hoặc hai bên kéo dài đàm phán nhưng chưa chốt thỏa thuận cuối cùng, duy trì đình chiến thương mại “dưới mức nguy hiểm”.
Báo cáo McKinsey Global Institute (2024) ước tính, kịch bản không đạt được thỏa thuận sẽ khiến tổng giá trị thương mại hai chiều Hoa Kỳ – EU giảm tới 124 tỷ USD trong vòng 6 tháng. Trong khi đó, duy trì trạng thái hiện tại giúp cả hai bên ổn định tâm lý thị trường, duy trì niềm tin của doanh nghiệp.
Các nhà đầu tư toàn cầu kỳ vọng các động thái chính trị thực tế, lợi ích kinh tế và áp lực các bên sẽ thúc đẩy một thỏa thuận nhượng bộ đủ để tạm ngưng “chiến tranh thương mại” quy mô lớn. Tuy nhiên, các diễn biến vẫn rất khó đoán định do phụ thuộc vào yếu tố chính trị và nội bộ từng bên trong tháng 8/2025.
Những câu hỏi thường gặp
Khả năng đạt được thỏa thuận thương mại Hoa Kỳ-EU hiện là bao nhiêu?
Hiện tại chỉ ước đạt khoảng 50% hoặc thấp hơn, do yêu cầu nhượng bộ cao và sự dè dặt của các bên, theo phát biểu của Tổng thống Donald Trump và phân tích của Reuters.
Yêu cầu “Buy Down” mức thuế của Hoa Kỳ với EU là gì?
Đây là việc Tổng thống Trump yêu cầu EU phải đồng ý giảm hoặc loại bỏ mức thuế 30% mà Hoa Kỳ đe dọa áp lên hàng hóa EU để thỏa thuận thương mại có thể thông qua.
Nếu đàm phán thất bại, EU sẽ phản ứng ra sao?
EU chuẩn bị áp các đòn trả đũa thuế lên 93 tỷ euro hàng hóa Hoa Kỳ, tập trung chủ yếu vào ô tô, công nghệ, nông sản. Đây là biện pháp phòng vệ thương mại tương đồng với các lần căng thẳng trước.
Mô hình hiệp định Hoa Kỳ-Nhật có thể áp dụng với EU không?
Một số quan chức EU đề xuất theo mô hình này, nghĩa là áp thuế đồng đều 15%, nhưng EU chưa sẵn sàng cam kết đầu tư sâu rộng như Nhật Bản đã làm với Hoa Kỳ.
Đàm phán thương mại Hoa Kỳ-EU ảnh hưởng gì đến doanh nghiệp và người tiêu dùng?
Đạt thỏa thuận giúp giảm chi phí, ổn định việc làm; thất bại làm tăng giá hàng hóa, giảm lợi nhuận doanh nghiệp, bất ổn chuỗi cung ứng xuyên Đại Tây Dương.
Trump sẽ gặp những ai trong chuyến thăm Scotland và ý nghĩa gì?
Ông sẽ gặp Keir Starmer, Thủ tướng Anh và John Swinney, Thủ hiến Scotland để tăng cường hợp tác an ninh, hỗ trợ Ukraine và mở rộng hợp tác kinh tế – ngoại giao.
Triển vọng giảm thuế thép trong các thỏa thuận mới giữa Anh và Hoa Kỳ ra sao?
Dù có nhiều thiện chí, phía Anh nhận định giảm thuế thép cần thêm thời gian và khó có tiến triển lớn ngay trong chuyến thăm này.
