Staking là gì? Đây là một câu hỏi mà rất nhiều nhà đầu tư mua bán bitcoin, tiền điện tử quan tâm đặc biệt đối với các nhà đầu tư mới. Vì vậy, hãy theo dõi bài viết dưới đây để hiểu cụ thể hơn.

Proof of Stake (PoS) là gì?

Proof of Stake (PoS) là một thuật toán đồng thuận cho các mạng blockchain dựa trên các trình xác thực ngẫu nhiên giữa cộng đồng người dùng, những người “Staking” các token hoặc đồng tiền của mạng gốc bằng cách khóa chúng vào blockchain.

Phần thưởng (gồm phần thưởng khối và phí giao dịch) sẽ được trao cho những người tham gia PoS để làm động lực cho các đóng góp của họ.

Staking là gì?

Staking là hành động giữ và khóa một lượng coin nhất định để nhận được phần thưởng từ chúng. Lượng coin này có thể được khóa trong ví hoặc các nút của một dự án Blockchain trong một khoảng thời gian. Phần thưởng sẽ dựa trên công sức người dùng đã bỏ ra bao gồm: lượng coin stake & thời lượng stake.

Phần thưởng staking là gì?

Người dùng sẽ dùng token của mình để stake lại vào trong hệ sinh thái của dự án. Việc Staking này không trực tiếp tham gia vào việc xác thực các giao dịch hay bất cứ nhiệm vụ gì liên quan tới các hoạt động trong mạng lưới. Tuy nhiên, dự án vẫn gọi là stake. Trên thực tế, nó mang ý nghĩa giống như lock nhiều hơn. Người dùng lock càng lâu thì nhận được phần thưởng reward càng nhiều.

Ví dụ: Stake KCS trên sàn (hold) để nhận thưởng thêm KCS. Lượng KCS làm phần thưởng được lấy từ lợi nhuận thu được của sàn chứ không phải từ việc tạo khối mới hay phí giao dịch.

KCS là ERC-20 Token trên Ethereum và việc Staking KCS không có bất kỳ tác động nào tới mạng lưới Blockchain của Ethereum.

Lợi ích của Staking: Ai là người hưởng lợi?

Đối với người tham gia staking – Staker

Lợi ích của việc Staking đối với các Staker:

Tạo nguồn thu nhập thụ động & tăng lượng coin trong thời gian Staking: Đây là lợi ích đầu tiên và rõ ràng nhất mà ai cũng có thể nhìn thấy.

Thay vì việc để trên các sàn giao dịch mà không nhận gia tăng thêm số coin, mọi người có thể đưa vào stake và nhận thêm số coin trong quá trình stake đó. Tất nhiên, việc này sẽ phù hợp với các bạn muốn hold đồng coin đó lâu dài. Còn nếu các bạn muốn trade, mua bán liên tục thì sẽ không phù hợp với cách này vì lợi nhuận nó không cao.

Tiết kiệm chi phí so với cơ chế PoW: Điều này rất dễ thấy khi so sánh 1 dàn máy ASIC mới nhất với 1 máy tính cấu hình cao.

Để tham gia Staking tất nhiên, anh em phải thoả mãn một số điều kiện của dự án. Không chỉ là số lượng coin mang đi stake, mà còn có cả các yêu cầu về cấu hình máy để tham gia stake. Đặc biệt là các bạn muốn trở thành Nodes, Masternodes chính trong mạng lưới Blockchain thì chắc chắn sẽ cần các máy tính cấu hình cao hơn.

Tuy nhiên, với PoS, các bạn không cần thật nhiều máy tính để chạy Nodes mà gần như chỉ cần 1 máy và cài đặt 1 lần. Việc còn lại là tăng số lượng coin Staking bên trong đó. Việc này khác biệt và tiết kiệm hơn nhiều so với việc PoW – càng nhiều máy tính cấu hình cao thì càng đào được nhiều.

Tính an toàn: Việc Staking được thực hiện an toàn vì có bản backup.

Đồng thời, trước khi chính thức Staking, các bạn đã có thể tính toán tỉ lệ lợi nhuận của mình sau khoảng thời gian Staking đó như ngày giờ nào các bạn được unlock, hay nếu muốn un-stake giữa chừng thì các bạn mất bao lâu để nhận được coin.

Đối với các dự án

Lợi ích của việc Staking đối với các dự án:

Staking trong PoS chính là hình thức để các Blockchain nền tảng tạo tính phi tập trung cho mạng lưới của họ. Quyền lực và sức mạnh của mạng lưới lúc này sẽ được chia cho những người tham gia (Node, Masternodes…).
Tận dụng được nguồn lực bên ngoài cùng tham gia vận hành mạng lưới thông qua các Nodes.
Tạo động lực (Incentives) tham gia mạng lưới: Việc tham gia stake và nhận được phần thưởng sẽ giúp những người tham gia duy trì hoạt động của họ.
An toàn cho mạng lưới: Để thực hiện các vụ tấn công, các hacker phải nắm giữ sức mạnh 51% của mạng lưới. Việc phân tán sức mạnh đó ở các nodes khác nhau sẽ khiến cho việc gom sức mạnh của chúng để tạo các cuộc tần công là điều gần như bất khả thi.
Tác động phần nào tới giá cả của coin, mình sẽ phân tích rõ hơn ở phần dưới.

Các rủi ro khi Staking

Staking là hình thức đầu tư đem lại lợi nhuận đều đặn, nhưng chúng cũng có những rủi ro nhất định:

Trong suốt thời gian Staking, lượng coin tham gia stake bị khoá lại.

Anh em sẽ không thể thực hiện bất kỳ việc mua/bán hay trading nào với lượng coin này. Việc un-stake sẽ khiến anh em không đạt được phần thưởng như mong muốn ban đầu. Thường thì để un-stake anh em cũng sẽ phải mất 1 khoảng thời gian để lấy lại số coin đã mang đi stake. Có thể khi nhận được số coin đó thì cơ hội đã qua rồi.

Không phải lúc nào Staking cũng có lời. Rủi ro lớn nhất anh em có thể gặp phải là giá coin down.

Ví dụ: Anh em stake 1,000 coin X (giá $0.1/X) với lãi suất là 30%/năm. Tới khi anh em nhận lãi thì tổng số coin nhận được sẽ là 1,300 coin X. Nhưng nếu giá chỉ còn $0.07/X thì tổng giá trị lúc này còn $91 đô la (thấp hơn $100 đô la đầu tư ban đầu).

Tác động của Staking tới giá đồng coin

Việc người dùng Staking đối với các dự án sử dụng cơ chế đồng thuận PoS có ý nghĩa quyết định đối với cả mạng lưới Blockchain đó. Việc ấy là hiển nhiên.

Nhưng với các dự án áp dụng cơ chế PoS, khi bắt đầu cho phép Staking thì nó tác động thế nào tới giá cả của đồng coin đó?

Một số tác động tới nguồn cung và lưu thông mà anh em có thể thấy ngay: Lượng coin mang đi stake sẽ bị lock trong khoảng thời gian đó. Có nghĩa là số coin này không thể tham gia lưu thông, mua bán trên các sàn giao dịch. Vì vậy, nó khiến cho lượng coin lưu thông trên thị trường giảm đi.

Về cơ bản, khi lượng cung trong thị trường giảm đi tức là độ khan hiếm của nó tăng lên, nó sẽ làm cho giá tăng. Đây là quy luật cung cầu cơ bản.

Chúng ta hãy lấy 1 ví dụ cụ thể như sau với đồng TOMO:

Ngày 10/12/2018, TomoChain công bố chương trình cho các ứng viên chạy Masternode.
Ngày 14/12/2018, TomoChain chính thức ra mắt Mainnet và cho phép các Masternode stake đồng TOMO coin. Đồng thời cho các người dùng khác voting cho các Masternode này.
Tính tới thời điểm mình thực hiện bài viết này (08/08/2019), đang có 39,851,005 TOMO (chiếm 64.5% tổng lưu thông trên thị trường) đang được stake để tham gia vào cơ chế đồng thuận PoSV. Giá TOMO tăng tới 300% trong khoảng thời gian từ lúc bắt đầu cho phép Staking.

Lưu ý:

TomoChain sử dụng cơ chế đồng thuận PoSV (Proof of Stake Voting): Tức là sẽ có các Masternodes chịu trách nhiệm xác thực giao dịch và tạo khối. Để trở thành Masternode họ phải thoả mãn một số điều kiện. Trong đó có yêu cầu phải có 50,000 TOMO để trở thành ứng viên.
Những người dùng khác có thể dùng TOMO voting cho các ứng viên của mình. Nếu ứng viên đó trở thành Masternode thì họ cũng sẽ được nhận reward tương ứng.
Việc đồng TOMO tăng giá 300% không phải hoàn toàn do tác động của việc Staking. Rõ ràng trong thời gian này, giá TOMO cũng lên xuống nhiều lần. Tuy nhiên, tác động của việc Staking tới giá của TOMO là có thật và tương đối rõ ràng khi tổng lưu thông của nó đã giảm 64.5% do đã tham gia vào Staking.

Các thông số cần chú ý khi Staking Coin

Tỉ lệ lạm phát

Đây là tỉ lệ coin mới sinh ra so với lượng coin đang được lưu hành.

Trong Staking của cơ chế PoS, phần thưởng cho các staker đến từ 2 nguồn là phí giao dịch và block mới được sinh ra. Tức là, sẽ có lượng coin mới được sinh ra đưa vào thị trường sinh ra lạm phát.

Tỉ lệ lạm phát này ảnh hưởng trực tiếp tới lượng lưu thông và giá của đồng coin đó. Đối với các coin có cơ chế PoS thì tỉ lệ lạm phát này luôn luôn có.

Thời gian lock

Đây là thời gian mà coin bị lock. Thời gian này anh em có thể chọn ngay từ đầu. Thường các dự án sẽ cho các tuỳ chọn từ đầu. Ví dụ: 1 tháng, 3 tháng, hay 1 năm… Sau khoảng thời gian này anh em mới có thể nhận lại lượng coin đã tham gia stake.

Với các Node hoặc MasterNode tham gia stake thường xác định lock luôn trong suốt thời gian làm Node. Trong thời gian ấy, họ nhận reward làm nguồn thu.

Thời gian unlock

Phần lớn các bạn đều có thể un-stake trước khi kết thúc quá trình stake. Tuy nhiên, các bạn sẽ không thể nhận lại coin ngay sau khi nhấn nút “un-stake” mà thường sẽ phải mất 1 khoảng thời gian nhất định.

Các dự án tạo ra quy tắc này để việc un-stake không ảnh hưởng tới hoạt động bình thường của mạng lưới và họ có thời gian xử lý nếu lượng coin un-stake quá lớn.

Ví dụ: Trong TomoChain, các voter cho Masternode nếu muốn unstake sẽ nhận được sau 48h. Còn đối với Masternode muốn dừng hoạt động, họ sẽ chỉ nhận được TOMO sau 30 ngày.

Lãi suất Staking

Đây có lẽ là thông số các bạn quan tâm nhiều nhất. Đây là tỉ lệ lãi anh em được nhận sau 1 khoảng thời gian Staking. Con số này càng lớn thì lượng coin nhận được sau khi stake càng lớn.

Tuy nhiên, để tối ưu nhất thì ngoài con số lãi suất cao chúng ta còn cần quan tâm tới các chỉ số khác nữa.

Số lượng tối thiểu để tham gia stake

Đây là lượng coin tối thiểu để 1 user có thể bắt đầu tham gia Staking. Tuỳ vào từng dự án mà con số này có thể khác nhau.

Ví dụ: TomoChain yêu cầu 100 TOMO, Decred (DRC) cần tối thiểu 5 DRC để bắt đầu Staking.

Độ tuổi coin

Là khoảng thời gian coin được đem vào stake cho đến lúc nó có thể tham gia việc Staking chính thức (thời gian mà coin bắt đầu sinh lời). Tuỳ vào từng dự án, thời gian này có thể từ vài giờ tới vài ngày.

Weight (Độ tuổi coin và số lượng coin)

Weight bao gồm độ tuổi coin và số lượng coin. Ở đây anh em có thể hiểu nó như sức nặng của coin.

Giá trị Weight này càng cao (lượng coin càng lớn và thời gian coin tham gia stake càng lâu) thì khả năng giành được quyền xử lý giao dịch và tạo khối càng lớn. Vì vậy, nó ảnh hưởng trực tiếp tới reward (phần thưởng) mà các bạn sẽ nhận được trong tương lai.

Làm thế nào để tối ưu lợi nhuận khi Staking?

Dựa trên các thông số ảnh hưởng trực tiếp tới Staking kể trên, anh em có thể phần nào biết được cách điều chỉnh các chỉ số này ra sao để thu được nhiều reward nhất, lợi nhuận cao nhất. Trong phần này, mình sẽ nhắc tới cách thức để tham gia Staking được nhiều lợi nhuận nhất.

Xác định phương pháp phù hợp

Đầu tiên là phân loại theo nhu cầu và lượng coin nắm giữ:

Với những người có số lượng coin nhỏ (không đủ làm một Node hoặc Masternode):

Phương án tốt nhất là tham gia voting, hoặc Staking vào các Node đã có sẵn để nhận reward từ Nodes đó. Hình thức này bao gồm Staking ngay trên ví, hoặc trên một số sàn hỗ trợ.
Với những người có lượng coin nhỏ, xác định hold lâu dài, thì việc Staking sẽ giúp họ kiếm thêm 1 lượng coin trong khoảng thời gian đó.

Với những người tích trữ số lượng coin lớn:

Họ cũng có thể áp dụng cách trên nếu muốn linh hoạt trong quá trình lock coin. Hoặc có thể ứng cử làm các Node hoặc Masternodes trực tiếp tham gia xử lý giao dịch và tạo khối.
Cách này sẽ giúp người staker nhận nhiều reward hơn. Nhưng tất nhiên cũng sẽ yêu cầu cao hơn về cài đặt và kết nối phần cứng.

Các bước thực hiện

Với cả 2 nhóm trên, các bạn đều cần thực hiện các bước sau:

Bước 1: Chọn loại coin có cơ chế Staking. Tất nhiên, trước khi chọn anh em cần xem xét các thông số nhắc tới ở phần trên, để cân đối với nhu cầu, khoản vốn, kỳ vọng và mong muốn lãi suất của mình.
Bước 2: Cài đặt ví hoặc cấu hình máy tính để chuẩn bị cho việc Staking.
Bước 3: Nạp coin vào ví/máy tính hoặc sàn để bắt đầu Staking. Đối với các ví lạnh, anh em phải luôn đảm bảo ví này được kết nối với môi trường mạng 24/7.
Bước 4: Chờ coin trưởng thành và bắt đầu nhận lãi.