Layer 2 là giải pháp mở rộng cho Ethereum, đã thu hút sự quan tâm đặc biệt trong thời gian gần đây với tốc độ tăng trưởng ấn tượng. Khái niệm Layer 2 chỉ đơn giản là một phương pháp giải quyết các vấn đề liên quan đến việc tăng cường khả năng xử lý giao dịch của Ethereum một cách hiệu quả hơn, bằng cách nâng cao khả năng mở rộng khả năng xử lý thông qua các biện pháp chuẩn hóa.
Theo cách này, Layer 2 đóng vai trò như một tầng trung gian giữa blockchain và các ứng dụng và dịch vụ phụ trợ, giúp cải thiện hiệu suất và tăng tốc độ giao dịch. Để tìm kiếm cơ hội ở mảng Layer 2, các nhà đầu tư và nhà phát triển cần phải tìm hiểu về các dự án và nền tảng Layer 2 hiện có trên thị trường, đánh giá sự phù hợp với chiến lược và mục tiêu đầu tư của mình để đưa ra quyết định hợp lý và đạt được lợi nhuận tối đa từ cơ hội đầy triển vọng này.
Layer 2 là gì?
Layer 2 (hoặc L2) là thuật ngữ chỉ tổng hợp các giải pháp được phát triển trên nền tảng layer 1 và được thiết kế nhằm nâng cao khả năng mở rộng của hệ thống. Khác với quan niệm phổ biến, L2 không chỉ giới hạn trong phạm vi mạng lưới Ethereum mà còn được áp dụng trên bất kỳ blockchain nào với mong muốn đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dùng.
Bên cạnh giải pháp Lightning Network của Bitcoin nhằm tăng tốc độ giao dịch, cộng đồng BNB Chain cũng đang tích cực triển khai các giải pháp L2, và có rất nhiều chuỗi khác cũng đang tập trung vào việc phát triển các giải pháp L2 trong tương lai.
Layer 2 có quan trọng không?
Không phải vô tình mà đa số người dùng hiểu sai rằng giải pháp layer 2 chỉ áp dụng cho Ethereum. Với giá trị thu hút được và hiệu ứng mạng lưới bứt phá hơn hẳn so với các chuỗi khác, Ethereum đã chứng minh được sức mạnh và tiềm năng của mình, tuy nhiên điều này cũng làm lộ ra những hạn chế của mạng lưới. Các vấn đề phí cao và tắc nghẽn mạng lưới xảy ra thường xuyên khi giao dịch trong giờ cao điểm trên Ethereum.
Thật vậy, không chỉ có Ethereum mà Bitcoin cũng chỉ có thể xử lý trung bình 7 giao dịch/giây. Các chuỗi khác như BNB Chain, Polygon, Avalanche cũng thường xuyên gặp vấn đề tắc nghẽn trong giờ cao điểm. Tất cả những vấn đề này làm tăng nhu cầu phát triển các giải pháp giúp mở rộng mạng lưới và giải pháp layer 2 là tuyệt vời trong số đó.
Layer 2 có thể mang lại những lợi ích đáng kể cho hệ thống blockchain. Nó giúp tăng khả năng xử lý giao dịch, giảm tắc nghẽn mạng lưới và cải thiện trải nghiệm người dùng. Ngoài ra, việc gói nhiều giao dịch thành một giao dịch để xử lý cũng giúp giảm phí gas và giúp người dùng dễ tiếp cận hơn.
Điều quan trọng là layer 2 không phải là sự đánh đổi giữa các đặc tính như bảo mật hay phi tập trung để đạt được sự mở rộng. Vì layer 2 được phát triển ở phía trên của mạng lưới, ta có thể phát triển mạng lưới chuyên dụng phù hợp với mục đích của mạng và có thể hoạt động trên quy mô lớn.
Tình hình hiện tại của Layer 2
Việc phát triển các lớp mở rộng layer 2 cho một blockchain layer 1 có thể mang lại lợi ích lớn và thậm chí là một yếu tố bắt buộc để đạt được tham vọng mở rộng của hệ thống. Tuy nhiên, chúng ta cần nhận thức rõ ràng rằng layer 2 chỉ thực sự hữu ích nếu hệ thống layer 1 thu hút được giá trị.
Để xác định tiềm năng thực sự của layer 2, chúng ta cần phân tích tình trạng hiện tại của blockchain layer 1 mà layer 2 được phát triển lên. Nếu hệ thống layer 1 không có đủ người dùng và tiềm năng mở rộng, việc đầu tư vào layer 2 có thể là một bài toán không tồn tại vì sẽ không thể đáp ứng được yêu cầu thực tế.
Do đó, chúng ta cần có một cái nhìn tổng thể, phân tích sâu và đánh giá chính xác tình hình của blockchain layer 1 trước khi có quyết định phát triển layer 2. Chỉ khi hệ thống layer 1 đang phát triển một cách bền vững và có tiềm năng mở rộng, layer 2 mới có thể mang lại lợi ích và tiềm năng lớn cho định tuyến blockchain.
Layer 1 không hỗ trợ smart contract
Trong hệ thống blockchain, layer 1 (tầng 1) đại diện cho giao thức cơ bản của mỗi đồng tiền ảo. Trong trường hợp của Bitcoin, layer 1 không hỗ trợ smart contract (hợp đồng thông minh). Để giải quyết vấn đề về khả năng mở rộng, mạng lưới Bitcoin đã phát triển Lightning Network – một giải pháp layer 2 sử dụng payment channels.
Mỗi một channel trong mạng lưới có thể xử lý trung bình từ 250-500 giao dịch/giây và không giới hạn số lượng channel có thể tham gia. Với số lượng channel hiện tại, theo lý thuyết, Lightning Network của Bitcoin có thể xử lý từ 20-40 triệu giao dịch/giây.
Tuy nhiên, cần phải lưu ý rằng con số trên chỉ tồn tại trên lý thuyết. Lightning network đang cố gắng giải quyết bài toán về việc phổ cập việc sử dụng BTC để thanh toán trên quy mô lớn. Nếu BTC không được chấp nhận và mạng lưới Bitcoin muốn phát triển theo hướng khác thì Lightning network sẽ mất đi giá trị vì giải pháp payment channels phục vụ chủ yếu cho mục đích thanh toán. Nếu Lightning Network không còn giá trị, mạng lưới Bitcoin sẽ quay trở lại vấn đề ban đầu liên quan đến việc mở rộng khả năng xử lý transansactions.
Lightning Network có thể được xem như con đường một chiều mà Bitcoin đã chọn đi. Nếu thành công, nó sẽ giúp BTC trở thành đồng tiền được chấp nhận rộng rãi. Nếu thất bại, nó sẽ khiến Bitcoin bị các đối thủ sau này đi xa, nổi bật là các blockchain hỗ trợ smart contract đang phát triển rất nhanh hiện nay.
Layer 2 hỗ trợ smart contract
Sau khi nghiên cứu về 10 blockchain layer 1 có TVL (giá trị tài sản khoá) cao nhất, ta có thể thấy rằng Ethereum đang vượt trội hơn các chuỗi blockchain khác về chỉ số này, kể cả khi bao gồm các layer 2 của Ethereum, chúng vẫn nằm trong top 10 blockchain layer 1 có TVL cao nhất.
Ở các blockchain layer 1 khác, nhiều dự án đang cố gắng đề xuất các giải pháp layer 2 để tăng cường khả năng mở rộng. Một ví dụ tiêu biểu là cộng đồng BNB Chain đã đề xuất phát triển giải pháp Zk Rollup và sidechain để đáp ứng cho các mục đích khác nhau.
Tuy nhiên, Ethereum vẫn đang đứng vị trí tiên phong và dẫn đầu trong việc phát triển các giải pháp layer 2, có ảnh hưởng rất lớn tới các blockchain khác. Trong bài viết về các giải pháp mở rộng cho Ethereum, giải pháp Rollup được xem là giải pháp tiềm năng nhất hiện nay.
Ngoài ra, các dự án sử dụng giải pháp Rollup đang thu hút rất nhiều giá trị và được đông đảo người ủng hộ nhất, đồng thời đóng góp vào việc phát triển và nâng cao hiệu quả mạng lưới Ethereum.
Rollup là layer 2 nổi bật hiện nay
Rollup là một công nghệ mà hiện có hai hướng tiếp cận chính là Optimistic rollups và Zk rollups.
1. Optimistic rollups
Hiện nay, giải pháp Optimistic Rollups được sử dụng trong các layer 2 đã thu hút được sự quan tâm đáng kể của cộng đồng blockchain. Trong số đó, Arbitrum One và Optimism là hai dự án nổi bật nhất với Tài sản giao dịch tối đa (TVL) cao nhất trên thị trường.
Arbitrum là một giải pháp mở rộng layer 2 được Offchain-labs phát triển với mục đích giải quyết các tình trạng tắc nghẽn trong giao dịch trên mạng Ethereum.
Hệ sinh thái Arbitrum bao gồm:
- Arbitrum One: Là sản phẩm chính của Arbitrum, được xây dựng trên công nghệ Optimistic Rollups. Trong tương lai, Arbitrum One sẽ được nâng cấp thành Arbitrum Nitro để nâng cao hiệu suất của nền tảng.
- Arbitrum Nova: Là một chuỗi blockchain tập trung vào các ứng dụng trong lĩnh vực game và mạng xã hội, được phát triển dựa trên công nghệ AnyTrust và sử dụng chung codebase với Nitro.
Hiện tại, Arbitrum One là layer 2 đang thu hút nhiều giá trị nhất và có một lượng lớn dự án đang phát triển trên nó.
Tương tự như Arbitrum One, Optimism cũng là một giải pháp layer 2 sử dụng công nghệ Optimistic Rollups. Optimism đã thu hút được sự tham gia của nhiều dự án đáng chú ý và là một lựa chọn phổ biến cho các nhà phát triển trên thị trường blockchain.
2. Zk rollups
Giải pháp Zk rollups được coi là một bước tiến đáng kể và hoàn thiện hơn trong việc tăng tốc thông tin cho blockchain. Tuy nhiên, nhưng do độ khó kỹ thuật cao, hiện tại các layer 2 sử dụng Zk rollups vẫn chưa hỗ trợ EVM (máy ảo Ethereum). Điều này đặt ra rào cản đáng kể trong việc tiếp cận đối tượng tệp người dùng lớn.
Mặc dù vậy, với những ưu điểm của mình, giải pháp Zk rollups vẫn xuất hiện trong các dự án nổi bật và thu hút được giá trị đáng kể như dYdX, Loopring và ZkSync. Đặc biệt, dự án ZkSync đã thông báo rằng sẽ ra mắt ZkEVM, một layer 2 riêng biệt sử dụng giải pháp Zk rollups hỗ trợ EVM vào cuối năm 2022. Việc này tạo ra một triển vọng mới cho sự phát triển của giải pháp Zk rollups và sẽ làm tăng sự tiếp cận của đối tượng người dùng lớn.
Tương lai của Layer 2
Với tập trung vào Rollup của Ethereum và sự phát triển hiện tại của các giải pháp layer 2, thị trường trong tương lai có khả năng sẽ trở thành vùng đất mà Rollup chiếm ưu thế. Các dự án tiên phong nếu vẫn giữ được thị phần và tiếp tục phát triển, sẽ tạo động lực cho các layer 2 mới sử dụng cả giải pháp Optimistic Rollups và Zk Rollups để tham gia cuộc đua, từ đó mở ra cơ hội lợi nhuận mới và thu hút dòng tiền.
Mặc dù các layer 2 này không nhất thiết phải xây dựng trên Ethereum và có thể được phát triển trên BNB Chain, Solana, Polygon… nhưng bản chất của chúng vẫn là để giúp layer 1 tăng khả năng mở rộng, vì vậy chỉ những layer 1 thu hút được giá trị thực sự mới có thể phát triển bền vững. Điều này không có nghĩa là các layer 1 khác không thể theo “trend” và tạo ra các layer 2 cũng như token liên quan, nhưng người dùng cần đánh giá kỹ các rủi ro khi tham gia những dự án này.
Nếu xem layer 2 là các mỏ vàng thì cross-chain bridge chính là công cụ quan trọng. Càng nhiều layer 2 xuất hiện với nhiều cơ hội mới, thì nhu cầu sử dụng cross-chain bridge cũng sẽ tăng lên. Các dự án có mô hình hoạt động và chiến lược tiếp cận thị trường tốt sẽ có lợi thế lớn.
Tuy nhiên, các dự án cross-chain bridge hiện tại vẫn là “miếng mồi ngon” cho những kẻ tấn công, với nhiều vụ hack gây thiệt hại lớn về tài sản của người dùng. Khả năng cao những vụ hack bridge này vẫn sẽ tiếp diễn trong tương lai.
Tổng kết
Giải pháp Layer 2 đang trở thành một giải pháp quan trọng để mở rộng khả năng của các blockchain Layer 1 và đẩy nhanh quy mô của chúng để đáp ứng được nhu cầu sử dụng ngày càng lớn. Trong số các giải pháp Layer 2 đang được phát triển, giải pháp Rollup của Ethereum đang được đánh giá cao. Tuy nhiên, cuộc đua giữa các giải pháp Layer 2 khả năng cao sẽ tiếp tục trở nên cực kỳ sôi động trong tương lai.
Tin Tức Bitcoin tổng hợp
