Mục lục

Khi thế giới tiền điện tử đang không ngừng tiến hóa với tốc độ phi mã, các phương pháp huy động vốn cũng theo đó mà được “tái định nghĩa” từng ngày.

Sau khi thị trường đã quá quen thuộc với các mô hình như ICO, IEO, IDO, thì một làn gió mới mang tên Initial Attention Offering (IAO) đang lặng lẽ nhưng mạnh mẽ len lỏi vào tâm trí cộng đồng Web3.

IAO không đơn thuần là một hình thức gọi vốn, nó là một tuyên ngôn mới về giá trị của sự chú ý trong thời đại mà thông tin và tương tác là tài sản thực sự.

Hành trình phát triển của các mô hình huy động vốn

Initial Coin Offering (ICO)

Trong thời kỳ “sơ khai” của tiền điện tử, Initial Coin Offering (ICO) nổi lên như một lựa chọn lý tưởng cho các startup blockchain mong muốn huy động vốn từ cộng đồng toàn cầu.

Cơ chế hoạt động đơn giản: nhà đầu tư gửi ETH hoặc BTC để đổi lấy token mà dự án phát hành.

ICO từng tạo nên cơn địa chấn năm 2017 với hàng ngàn dự án mọc lên như nấm. Ethereum – cái tên huyền thoại của thế giới blockchain – cũng đã khởi đầu bằng một ICO thành công vang dội vào năm 2014.

Ưu điểm

Tính tự do cao, phi tập trung tuyệt đối.
Bỏ qua khâu kiểm duyệt từ các tổ chức tài chính truyền thống.
Phù hợp với các dự án non trẻ và sáng tạo.

Tuy nhiên, chính vì thiếu kiểm soát, hàng loạt vụ lừa đảo đã khiến ICO rơi vào vòng xoáy hoài nghi, buộc các nhà quản lý như SEC phải vào cuộc mạnh tay.

Xem thêm: Front Running là gì? Tìm hiểu về khái niệm Front Running

Initial Exchange Offering (IEO)

Để khắc phục nhược điểm của ICO, mô hình Initial Exchange Offering (IEO) ra đời, dựa trên việc sàn giao dịch trung gian tổ chức và chịu trách nhiệm kiểm định dự án.

Các token được bán trực tiếp qua sàn – ví dụ như Binance, Huobi hay OKX.

Ưu điểm

Dự án được kiểm tra kỹ lưỡng, giảm nguy cơ scam.
Sàn hỗ trợ PR, tiếp cận lượng người dùng khổng lồ.
Cải thiện thanh khoản sau niêm yết.

Nhưng sự phụ thuộc vào các sàn lớn khiến mô hình này ít nhiều đi ngược lại tinh thần phi tập trung.

Initial DEX Offering (IDO)

Khi DeFi trỗi dậy, các mô hình huy động vốn lại dịch chuyển sang Initial DEX Offering (IDO) – phát hành token qua các sàn phi tập trung như Polkastarter, DAO Maker…

IDO khôi phục tinh thần “open-source” của blockchain, cho phép bất kỳ ai cũng có thể tham gia chỉ với ví tiền điện tử và vài thao tác cơ bản.

Ưu điểm

Phi tập trung hoàn toàn, không cần sàn lớn kiểm duyệt.
Quy trình khởi chạy nhanh, gọn, hiệu quả.
Token có thể giao dịch ngay lập tức sau khi list.

Tuy nhiên, chính vì sự tự do quá lớn, IDO cũng chứng kiến không ít dự án chất lượng thấp, thao túng giá và FOMO cực đoan.

Initial Attention Offering là gì?

Initial Attention Offering viết tắt là IAO – một mô hình hoàn toàn mới mẻ, trong đó Attention (sự chú ý) được định nghĩa là một loại tài sản số có giá trị không thua kém bất kỳ đơn vị tiền tệ nào.

Thay vì yêu cầu người tham gia phải có vốn lớn hay stake token như các mô hình truyền thống, IAO tập trung vào các chỉ số liên quan đến sự hiện diện và tương tác xã hội:

Tần suất thảo luận về dự án.
Số lượt chia sẻ nội dung.
Mức độ tương tác với nền tảng (ví dụ như KaitoAI).
Ảnh hưởng tới cộng đồng (social reach).

Xem thêm: Sự thiên vị về hành vi là gì? Làm thế nào để tránh chúng?

Mục tiêu của IAO

Xoá bỏ sự thống trị của cá voi: Tạo ra sân chơi công bằng hơn cho cộng đồng.
Khuyến khích hành vi tích cực: Gia tăng giá trị thật sự từ người dùng đóng góp nội dung và lan toả thông tin.
Tạo nền tảng phân phối token công bằng: Không chỉ ai có tiền mới được tham gia.

Cơ chế vận hành của IAO

Khác với ICO, IEO hay IDO – những mô hình nặng về tài chính – thì IAO đề cao “cống hiến phi tài chính”.

Chỉ số Attention

Để xác định người đủ điều kiện tham gia, các hệ thống như KaitoAI sẽ đo lường những yếu tố như:

Xếp hạng người đóng góp: “Top Yappers” – người dùng hoạt động sôi nổi nhất.
Số lượng smart followers: Đo mức độ ảnh hưởng.
Tần suất tương tác với nền tảng: Càng thường xuyên càng có lợi.

Từ đó, mô hình IAO sẽ lọc ra những người xứng đáng nhất – không phải vì họ có ví dày, mà vì họ có tầm ảnh hưởng thực sự.

Phân bổ Token qua nhiều giai đoạn

Token được chia làm nhiều phase để đảm bảo sự công bằng và ngăn chặn thao túng giá:

Phase 1: Dành cho những người đóng góp Attention lớn nhất.
Phase 2: Mở rộng cho cộng đồng, theo mô hình “first come – first serve”.

Mỗi ví chỉ được mua số lượng giới hạn, ví dụ 0,2 SOL. Không có suất mua lớn, từ đó giảm thiểu khả năng đầu cơ giá khi token vừa lên sàn.

Xem thêm: Tâm lý giao dịch là gì? Làm thế nào để giao dịch không bị cảm xúc chi phối

Case Study: Dự án LOUD và mô hình IAO trên KaitoAI

Dự án LOUD là minh chứng sống động cho mô hình IAO trong thực tế. Mục tiêu huy động vốn: 70.000 USD (400 SOL) để đổi lấy 45% tổng cung token LOUD.

Phase 1 – Quyền ưu tiên cho người có tầm ảnh hưởng

Đối tượng: Top 1.000 Yappers.
Suất mua: Tối đa 0,2 SOL.
Thời gian: 2 giờ đầu tiên.
Mỗi người có suất mua đảm bảo – không phải xếp hàng, không FOMO.

Phase 2 – Cộng đồng toàn diện

Điều kiện: Có ví Solana kết nối và ít nhất 10 smart followers.
Cơ chế: FCFS – ai nhanh tay hơn sẽ mua được.
Nếu tổng nhu cầu vượt cap, suất mua sẽ bị giới hạn lại còn 0,05 SOL, phần dư được hoàn trả.

Phân bổ Token & thanh khoản

45% – IAO (450 triệu LOUD)
45% – Tạo thanh khoản ban đầu.
10% – Quỹ cộng đồng và market making.

Ngay sau IAO, toàn bộ 400 SOL + 450 triệu LOUD sẽ được đưa vào pool thanh khoản trên Meteora, kích hoạt thị trường mở.

Kết luận

IAO không chỉ là một thuật ngữ kỹ thuật, nó là tầm nhìn mới cho cách dự án Web3 định giá giá trị con người. Trong khi các mô hình trước đó vẫn bị chi phối bởi tài sản tài chính, IAO mở ra cánh cửa cho một thế giới nơi giọng nói của cộng đồng chính là thước đo thành công.

Dù vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm, mô hình này đã chứng minh rằng Attention không chỉ là chỉ số đo lường, mà là đòn bẩy quyền lực trong kỷ nguyên phi tập trung.