Châu Âu định hướng kiểm soát DeFi vào năm 2026, nhưng vẫn loay hoay với khái niệm “phi tập trung” theo MiCA
Ủy ban châu Âu đang lên kế hoạch áp dụng các quy định mới dành cho DeFi (DeFi) vào năm 2026. Các bộ luật này hướng đến thị trường tiền điện tử đang phát triển nhanh chóng, nơi các giao thức vận hành không cần trung gian, dựa trên hợp đồng thông minh và blockchain phi tập trung. Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất hiện nay là chưa có định nghĩa thống nhất về “phi tập trung” trong khuôn khổ pháp lý MiCA. Hạn chế này đặt ra thách thức về mặt lập pháp và triển khai thực tiễn.
MiCA (Markets in Crypto-Assets) là bộ quy định then chốt, tạo nền tảng pháp lý cho hoạt động tiền điện tử tại châu Âu. Tuy nhiên, MiCA chủ yếu dành cho các đơn vị/công ty phát hành tài sản tiền điện tử hoặc tổ chức trung gian. Đối với lĩnh vực DeFi, nơi quyền kiểm soát và vận hành dựa hoàn toàn trên cộng đồng, việc trao quyền hoặc quy trách nhiệm pháp lý cho một thực thể duy nhất là không khả thi. Điều này khiến quá trình xây dựng quy chế trở nên phức tạp và dễ mâu thuẫn với bản chất tự do, không tập trung của DeFi.
Việc xác định ai chịu trách nhiệm pháp lý khi có sự cố bảo mật, thanh khoản hoặc trục lợi trong hệ sinh thái DeFi cũng là một vấn đề nan giải. Phần lớn giao thức DeFi hoạt động xuyên biên giới, khó xác định thẩm quyền hoặc phạm vi kiểm soát của từng quốc gia châu Âu. Ngoài ra, hạ tầng blockchain ngày càng phát triển đa dạng với nhiều layer, sidechain, cũng như DAO (Tổ chức tự trị phi tập trung), càng làm tăng thêm sự phức tạp khi luật pháp muốn can thiệp.
Nếu không có định nghĩa rõ ràng về “phi tập trung”, nhiều giao thức có thể lợi dụng kẽ hở pháp lý để thao túng thị trường, rửa tiền, hoặc trốn thuế. Song song đó, nỗ lực kiểm soát quá mức cũng có thể làm giảm sức sáng tạo, kìm hãm đổi mới và dẫn đến hiện tượng “chảy máu chất xám” ra khỏi khu vực EU.
Để chuẩn bị cho tương lai, các chuyên gia chính sách tiền điện tử tại EU đang nỗ lực thu hẹp khoảng cách giữa đặc thù công nghệ mới và các ràng buộc pháp lý truyền thống. Mọi sự thay đổi về khung pháp lý trong thời gian tới sẽ ảnh hưởng sâu rộng tới toàn bộ ngành DeFi ở châu Âu cũng như toàn cầu. Việc cân bằng giữa an ninh, minh bạch và tự do phát triển sẽ quyết định sức cạnh tranh và vai trò dẫn dắt của EU trong làn sóng đổi mới tài chính số hóa.
