‘Sunk-cost-maxxing’ đang giết chết sự phát triển dài hạn của tiền điện tử

Chu kỳ sản phẩm ngắn và việc liên tục xoay trục đang khiến ngành tiền điện tử không đủ kiên nhẫn để xây dựng giá trị bền vững.

Rosie Sargsian, Giám đốc tăng trưởng của Ten Protocol, cho rằng hầu hết dự án tiền điện tử đều bị cuốn vào “vòng xoáy pivot”, khiến họ không bao giờ biết liệu ý tưởng ban đầu có thực sự hiệu quả hay không.

Chu kỳ sản phẩm ngắn đang bóp nghẹt sự phát triển dài hạn của tiền điện tử

Theo Rosie Sargsian, ngành tiền điện tử hiện hoạt động theo một “chu kỳ 18 tháng”, trong đó một xu hướng mới xuất hiện, dòng vốn đổ vào, rồi tất cả lại xoay trục theo trào lưu tiếp theo.

Trước đây, chu kỳ này kéo dài 3–4 năm trong thời kỳ ICO, sau đó giảm xuống còn 2 năm, và giờ chỉ còn 18 tháng nếu may mắn. Sargsian cho biết vốn đầu tư mạo hiểm trong lĩnh vực crypto đã giảm gần 60% chỉ trong quý 2 năm 2025, khiến các nhà sáng lập có ít thời gian và nguồn lực hơn để phát triển trước khi phải thay đổi hướng đi.

“Vấn đề là, bạn không thể xây dựng điều gì có ý nghĩa trong 18 tháng. Hạ tầng thật sự cần ít nhất 3–5 năm, và tìm được sự phù hợp với thị trường cần quá trình lặp lại kéo dài nhiều năm chứ không phải vài quý.”
– Rosie Sargsian, Giám đốc tăng trưởng Ten Protocol, bài viết trên X, tháng 11/2025

Nhà sáng lập crypto đang chơi đúng “luật”, nhưng trò chơi lại sai

Sargsian không chỉ trích các nhà sáng lập mà cho rằng họ đang “chơi đúng luật” – nhưng chính luật chơi trong ngành khiến họ không thể xây dựng sản phẩm dài hạn. Mỗi khi gặp kháng cự, tăng trưởng chậm, hay gọi vốn khó khăn, dự án lại xoay trục.

Bà cho biết, nếu bạn vẫn còn theo đuổi “narrative của năm ngoái”, bạn coi như đã chết. Nhà đầu tư sẽ rút lui, người dùng rời bỏ, thậm chí một số nhà đầu tư còn ép bạn phải theo kịp xu hướng mới, trong khi đội ngũ của bạn bắt đầu tìm việc ở các dự án “hot” hơn.

Chiến lược khuyến khích ngắn hạn đang tạo rào cản cho tư duy dài hạn

Một trong những trở ngại lớn của các dự án tiền điện tử là cách họ khuyến khích người dùng và nhà đầu tư tham gia, nhưng lại không giữ chân được họ khi cơn sốt qua đi. Các công cụ như phát hành token hay airdrop ban đầu giúp thu hút chú ý, song nếu không được thiết kế hợp lý, chúng chỉ khiến nhà đầu tư sớm bán tháo và rời đi.

Hiện tượng này từng xảy ra rõ rệt trong lĩnh vực NFT, nơi chu kỳ “boom and bust” lặp lại nhanh chóng, khiến nhiều dự án mất hoàn toàn sức hút chỉ sau vài tháng.

Quan điểm của nhà đầu tư: Vấn đề nằm ở cấu trúc thị trường

Phản hồi với bài đăng của Sargsian, Sean Lippel – đối tác tại quỹ FinTech Collective – cho biết nhiều nhà sáng lập và nhà đầu tư thực ra không muốn áp dụng các giải pháp hướng tới tư duy dài hạn, bởi điều đó làm giảm khả năng chốt lời nhanh.

“Tôi từng bị coi là điên rồ khi ủng hộ mô hình vesting token kéo dài hơn 5 năm như A16z đề xuất. Thật điên rồ khi thấy bao nhiêu nhà sáng lập trở nên giàu có mà chẳng xây dựng được thứ gì có tính bền vững.”
– Sean Lippel, Đối tác FinTech Collective, phát biểu trên X, tháng 11/2025

Những ý kiến như của Lippel cho thấy một phần nguyên nhân của vấn đề: cơ chế khuyến khích ngắn hạn khiến không ai đủ kiên nhẫn để phát triển hạ tầng, sản phẩm hoặc cộng đồng thật sự có giá trị lâu dài.

Giải pháp nào cho một ngành đang “pivot quá đà”?

Để vượt qua “vòng xoáy pivot”, nhiều chuyên gia cho rằng ngành tiền điện tử cần tái cấu trúc cách đánh giá thành công. Thay vì chỉ nhìn vào giá token hoặc dòng vốn đầu tư ngắn hạn, nên ưu tiên các chỉ số phát triển sản phẩm, người dùng thực tế và mô hình kinh doanh bền vững.

Các mô hình vesting dài hơn, quy định chặt chẽ hơn về phân phối token, cùng cơ chế thưởng cho phát triển hạ tầng có thể giúp giảm áp lực phải xoay trục liên tục. Những nền tảng xây dựng được niềm tin và giá trị thực sẽ có lợi thế khi thị trường bước vào giai đoạn trưởng thành.

Những câu hỏi thường gặp

1. Vì sao các dự án tiền điện tử thường xuyên phải pivot?

Bởi vì áp lực gọi vốn và kỳ vọng tăng trưởng nhanh khiến họ phải chạy theo xu hướng mới để thu hút đầu tư, thay vì tập trung vào sản phẩm lâu dài.

2. Chu kỳ sản phẩm 18 tháng trong crypto có nghĩa là gì?

Đó là thời gian trung bình một xu hướng trong crypto phát triển, đạt đỉnh, rồi mất đi sức hút – trước khi thị trường chuyển sang câu chuyện khác.

3. Vì sao cơ chế thưởng token lại làm hại dự án?

Nếu thiết kế sai, người dùng và nhà đầu tư sẽ bán ngay khi có lợi nhuận ngắn hạn, khiến dự án mất thanh khoản và cộng đồng rời bỏ.

4. A16z đề xuất mô hình vesting 5 năm để làm gì?

Để buộc các nhà sáng lập và đội ngũ gắn bó lâu hơn, giảm động cơ chốt lời sớm và khuyến khích phát triển bền vững.

5. Làm thế nào để xây dựng sản phẩm tiền điện tử bền vững?

Tập trung vào hạ tầng, nhu cầu người dùng thật, và thử nghiệm lâu dài thay vì chạy theo dòng vốn ngắn hạn hoặc xu hướng.

Lưu ý: Nội dung bài viết chỉ nhằm cung cấp thông tin, không phải khuyến nghị đầu tư. Vui lòng tự nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định. Chúng tôi không chịu trách nhiệm đối với mọi kết quả phát sinh từ quyết định đầu tư của bạn.