Vitalik Buterin đánh giá Visa ban đầu là mô hình tổ chức phi tập trung tương tự DAO, nhưng hiện tại bị xem là thể chế “ép giá”.
Ông nhấn mạnh sự chuyển đổi này mang lại bài học quan trọng cho quản trị và phát triển Web3 cũng như các mạng lưới tiền điện tử.
Visa ban đầu được xây dựng theo nguyên tắc nào?
Vitalik Buterin cho biết Visa sáng lập trên nền tảng phi tập trung với mục tiêu và mô hình gần giống tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) hiện nay.
Người sáng lập Visa là Dee Hock đã đề xuất khái niệm “Chaordic Organization” nhằm kết hợp giữa trật tự (Order) và hỗn loạn (Chaos), tạo ra mô hình tổ chức phi tập trung nhưng vẫn vận hành hiệu quả.
Visa từng là hình mẫu tiên phong trong quản trị và sở hữu phân tán, mở đường cho các mô hình blockchain và Web3 hiện đại học hỏi và phát triển.
Tại sao Visa hiện lại bị xem là tổ chức “ép giá” hoặc “khai thác giá trị”?
Vitalik nhận định sau một thời gian phát triển, Visa đã chuyển mình thành một tổ chức bị nhìn nhận tiêu cực do các hành vi thống trị, tiêu thụ giá trị từ hệ sinh thái thay vì chia sẻ lợi ích công bằng.
Sự thay đổi này làm mờ đi tinh thần phi tập trung, tạo ra mô hình tập trung quyền lực và tách biệt lợi ích với cộng đồng người dùng, gây ra sự bất bình đẳng trong phân phối giá trị.
Điều này cũng phản ánh xu hướng nhiều tổ chức chuyển từ mô hình phi tập trung sang tập trung hóa trong thực tế vận hành, từ đó là lời nhắc nhở với ngành tiền điện tử về rủi ro governance.
Visa từng là mô hình điển hình về quyền sở hữu và quản trị phân tán, đáng để cộng đồng tiền điện tử suy ngẫm và học hỏi.
Vitalik Buterin, nhà sáng lập Ethereum, 8/8/2023
Chuyển biến của Visa mang lại bài học gì cho governance của Web3 và crypto network?
Vitalik nhấn mạnh bài học từ quá trình phát triển của Visa rất cần thiết để hiểu rõ các thách thức trong phát triển governance của Web3, tránh rơi vào bẫy tập trung quyền lực và khai thác giá trị không công bằng.
Điều này thúc đẩy việc thiết kế hệ thống quản trị và sở hữu của mạng lưới tiền điện tử phải luôn hướng đến sự minh bạch, phân quyền và cộng đồng được hưởng lợi rộng rãi.
Bài học này cũng khuyến khích các dự án crypto chú trọng vào xây dựng mô hình quản trị bền vững, chống lại hiện tượng tập trung hóa và giữ vững tinh thần phi tập trung, phù hợp với triết lý thiết kế ban đầu.
Chúng ta cần học hỏi từ quá trình phát triển của Visa để tránh các lỗi lặp lại trong governance của mạng lưới tiền điện tử tương lai.
Vitalik Buterin, nhà sáng lập Ethereum, 8/8/2023
Những câu hỏi thường gặp
Visa có phải tổ chức phi tập trung như DAO không?
Visa ban đầu xây dựng theo mô hình phi tập trung với nhiều điểm tương đồng DAO, nhưng không hoàn toàn là DAO.
Tại sao Visa bị xem là tổ chức “ép giá” hiện nay?
Visa chuyển sang biệt lập quyền lực và khai thác giá trị từ hệ thống, gây mất cân bằng phân phối lợi ích.
Bài học lớn nhất từ Visa cho Web3 là gì?
Là cảnh báo về rủi ro tập trung quyền lực, cần duy trì governance minh bạch, phân quyền và chia sẻ lợi ích công bằng.
Dee Hock đóng vai trò gì trong Visa?
Ông đề xuất khái niệm “Chaordic Organization” giúp hình thành mô hình quản trị phi tập trung hiệu quả cho Visa.
Làm sao tránh mô hình tập trung hóa trong dự án tiền điện tử?
Thiết kế governance minh bạch, trao quyền cộng đồng, và đảm bảo lợi ích được phân phối công bằng.
