Mục lục

Giới thiệu

Công nghệ blockchain mang đến khả năng chuyển giao dữ liệu đáng tin cậy và không thể thay đổi, nhưng việc tìm kiếm và xác minh dữ liệu được lưu trữ trên blockchain lại là một thách thức lớn.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá khái niệm về khả năng sẵn có của dữ liệu, tầm quan trọng, những thách thức, và các giải pháp liên quan.

Data Availability là gì?

Trong các mạng blockchain, khả năng sẵn có của dữ liệu (data availability) đảm bảo rằng tất cả các thành viên trong mạng đều có thể truy cập và xác minh thông tin được lưu trữ trên blockchain.

Điều này bao gồm chi tiết giao dịch, dữ liệu block, và trạng thái của sổ cái (ledger).

Cách hoạt động của Data Availability

Có nhiều giải pháp phổ biến để đảm bảo khả năng sẵn có của dữ liệu. Các giải pháp này bao gồm các lớp khả năng sẵn có dữ liệu (Data Availability Layers – DAL), lấy mẫu khả năng sẵn có dữ liệu (Data Availability Sampling – DAS) và các ủy ban đảm bảo dữ liệu (Data Availability Committees – DAC).

Data Availability Layers (DAL)

Các lớp khả năng sẵn có dữ liệu là các giải pháp lưu trữ chuyên biệt, có thể tồn tại on-chain hoặc off-chain.

Chúng tách biệt nhiệm vụ đảm bảo khả năng sẵn có dữ liệu khỏi các hoạt động khác của blockchain, như thực hiện giao dịch.

Xem thêm: Liquidity Pool là gì? Giải thích cho người mới bắt đầu DeFi

DAL sử dụng nhiều kỹ thuật để tăng cường khả năng truy cập dữ liệu, bao gồm mã hóa xóa dữ liệu (erasure coding – EC) và phân đoạn dữ liệu (data sharding).

Phân đoạn dữ liệu chia cơ sở dữ liệu thành những phần nhỏ hơn, có thể lưu trữ và xử lý riêng biệt.

Mã hóa xóa dữ liệu thì chia nhỏ thông tin và thêm phần dự phòng để khôi phục dữ liệu. Các kỹ thuật này cho phép tái tạo toàn bộ dữ liệu ngay cả khi một phần bị mất hoặc tạm thời không khả dụng.

Data Availability Sampling (DAS)

Lấy mẫu khả năng sẵn có dữ liệu là một kỹ thuật giúp blockchain đảm bảo rằng tất cả các node có thể truy cập dữ liệu cần thiết mà không cần tải xuống và xác minh toàn bộ dữ liệu.

Quy trình bắt đầu bằng việc chia nhỏ dữ liệu blockchain thành các phần nhỏ. Các node có thể chọn ngẫu nhiên một số phần dữ liệu thay vì xử lý toàn bộ.

Điều này giảm gánh nặng cho từng node, vì chúng chỉ cần xử lý một phần nhỏ của tổng dữ liệu.

Bằng cách xác minh các phần dữ liệu được chọn, các node có thể xác nhận khả năng sẵn có của toàn bộ dữ liệu một cách xác suất. Nếu các phần được chọn có sẵn, khả năng cao toàn bộ dữ liệu cũng sẵn có.

Data Availability Committees (DAC)

Ủy ban đảm bảo dữ liệu là một nhóm các node đáng tin cậy trong mạng blockchain, được giao nhiệm vụ đảm bảo khả năng sẵn có của dữ liệu.

Xem thêm: Dự đoán tiền điện tử bằng AI có thực sự đột phá hay chỉ là ảo tưởng

Vai trò chính của DAC là xác minh rằng tất cả dữ liệu, bao gồm giao dịch và thay đổi trạng thái, đều được lưu trữ chính xác và có thể truy cập bởi các thành viên mạng.

Thành viên DAC thường được chọn thông qua một quy trình bầu cử phi tập trung nhằm giảm thiểu các điểm thất bại và rủi ro tập trung.

DAC đặc biệt quan trọng trong các giải pháp mở rộng Layer 2, chẳng hạn như rollup, nơi chúng quản lý dữ liệu liên quan đến tính toán off-chain.

Trong các blockchain phân đoạn, nơi dữ liệu được phân bổ trên các shard khác nhau, DAC giúp đảm bảo khả năng sẵn có trên tất cả các shard.

Tầm quan trọng của Data Availability

Khả năng sẵn có dữ liệu là yếu tố then chốt trong việc xác minh khối và giao dịch.

Truyền khối
- Khi một khối mới được tạo, nó cần được phát đi toàn mạng. Quá trình xác minh khối yêu cầu khối này phải có sẵn cho tất cả các node.
Xác minh giao dịch
- Giai đoạn này kiểm tra từng giao dịch trong khối để đảm bảo rằng chúng tuân thủ các quy tắc của mạng.
- Truy cập đầy đủ dữ liệu giao dịch là điều cần thiết để các node thực hiện xác minh chính xác.
Xác minh tiêu đề khối
- Khả năng sẵn có dữ liệu giúp xác minh rằng khối mới tham chiếu và kết nối chính xác với khối trước đó, đảm bảo tính toàn vẹn của chuỗi.
Tuân thủ cơ chế đồng thuận
- Các node đảm bảo rằng khối phù hợp với cơ chế đồng thuận của blockchain, chẳng hạn như Bằng chứng Công việc (Proof of Work – PoW) hoặc Bằng chứng Cổ phần (Proof of Stake – PoS).
- Việc này phụ thuộc vào khả năng truy cập đầy đủ dữ liệu khối cần thiết, như hàm băm và độ khó của khối.

Xem thêm: Bitcoin có phải là khoản đầu tư tốt vào năm 2025 không?

Thách thức đối với Data Availability

Vấn đề tương tác
- Khi công nghệ blockchain phát triển, các mạng khác nhau áp dụng các phương pháp riêng để đảm bảo khả năng sẵn có của dữ liệu.
- Điều này có thể thúc đẩy đổi mới, nhưng cũng gây ra thách thức trong việc tương tác giữa các hệ thống blockchain khác nhau.
Sự đánh đổi giữa khả năng mở rộng và bảo mật
- Cải thiện khả năng sẵn có dữ liệu có thể tăng cường khả năng mở rộng, nhưng đồng thời có nguy cơ làm giảm mức độ bảo mật.
- Đây là một phần trong thách thức tam giác blockchain (Blockchain Trilemma).