Nhật Bản đang xem xét nới khung pháp lý để cho phép ngân hàng nắm giữ Bitcoin và tài sản số, đồng thời mở đường cho ngân hàng vận hành sàn giao dịch được cấp phép.
Động thái này đánh dấu thay đổi lớn: điều chỉnh rủi ro, đưa tiền điện tử gần hơn với chứng khoán, trái phiếu và thúc đẩy stablecoin neo JPY phục vụ thanh toán doanh nghiệp.
- FSA dự kiến thảo luận cho phép ngân hàng nắm giữ tiền điện tử kèm yêu cầu vốn và quản trị rủi ro.
- Ngân hàng có thể được đăng ký vận hành sàn giao dịch và dịch vụ lưu ký tiền điện tử.
- Ba ngân hàng lớn hợp tác phát hành stablecoin neo JPY để tối ưu thanh toán doanh nghiệp.
FSA Nhật Bản đang xem xét cho phép ngân hàng nắm giữ tiền điện tử?
Đúng. FSA được cho là chuẩn bị rà soát quy định để cho phép ngân hàng mua và nắm giữ tài sản số như Bitcoin cho mục đích đầu tư, thay đổi đáng kể so với hướng dẫn giám sát 2020 vốn hạn chế do rủi ro biến động (Livedoor News).
Theo kế hoạch, FSA sẽ đưa vấn đề ra thảo luận tại Hội đồng Dịch vụ Tài chính, cơ quan tư vấn của Thủ tướng. Mục tiêu là điều chỉnh quản trị tài sản số theo cách tương đồng cổ phiếu và trái phiếu chính phủ (FSA). Đây sẽ là bước xoay trục chính sách lớn, đòi hỏi chuẩn hóa đo lường rủi ro giá, thanh khoản và công nghệ.
Nếu được chấp thuận, ngân hàng dự kiến phải đáp ứng yêu cầu vốn và khung quản trị rủi ro trước khi được phép nắm giữ tài sản số. Điều này phù hợp xu hướng quốc tế coi trọng an toàn hệ thống khi tích hợp tài sản số vào bảng cân đối (tham chiếu Basel Committee on Banking Supervision, 2022).
Vì sao FSA muốn đưa tiền điện tử gần hơn với khung chứng khoán theo FIEA?
FSA cho biết nhiều vấn đề trong tiền điện tử tương đồng với nội dung FIEA thường xử lý, nên áp cơ chế tương tự sẽ củng cố bảo vệ nhà đầu tư và thực thi pháp luật hiệu quả hơn.
Từ đầu tháng 9, FSA đề xuất chuyển một phần điều chỉnh sang FIEA thay vì chỉ dựa vào Luật Dịch vụ Thanh toán (PSA). FIEA bao quát phát hành, niêm yết, giao dịch, công bố thông tin, thao túng thị trường và xử phạt. Cách tiếp cận này giúp đồng bộ cơ chế giám sát, chuẩn hóa chuẩn mực công bố và kiểm soát rủi ro hệ thống (FSA).
Trong khi đó, PSA phù hợp dịch vụ thanh toán và lưu ký, nhưng chưa bao trùm hết đặc thù thị trường vốn. Định vị tiền điện tử sát FIEA có thể nâng chuẩn minh bạch, đồng thời tạo nền tảng cho sản phẩm tài chính số phức tạp hơn.
Ngân hàng Nhật Bản có thể được phép vận hành sàn giao dịch tiền điện tử?
Có khả năng. FSA đang cân nhắc cho phép các tập đoàn ngân hàng đăng ký làm “nhà vận hành sàn giao dịch tiền điện tử” được cấp phép, mở đường cung cấp trực tiếp dịch vụ giao dịch và lưu ký.
Nếu triển khai, đây là bước hợp nhất hạ tầng tài chính truyền thống với tài sản số. Ngân hàng có lợi thế về quản trị rủi ro, chuẩn an toàn thông tin, chống rửa tiền và tuân thủ KYC/AML, qua đó có thể nâng tiêu chuẩn thị trường. Tuy nhiên, yêu cầu tách bạch tài sản khách hàng, kiểm soát truy cập ví lạnh, dự phòng an ninh mạng sẽ rất nghiêm ngặt (tham chiếu chuẩn quốc tế IOSCO, 2023).
Mô hình ngân hàng-vận hành sàn cũng có thể thúc đẩy thanh khoản và hạ chi phí giao dịch, nhưng đòi hỏi hệ thống kiểm soát xung đột lợi ích, công bố rủi ro đầy đủ và giám sát độc lập.
Thị trường tiền điện tử Nhật Bản đang tăng trưởng ra sao?
Mạnh mẽ. Tính đến tháng 2 năm 2025, Nhật Bản có hơn 12 triệu tài khoản tiền điện tử, gấp khoảng 3,5 lần so với 5 năm trước (dữ liệu FSA).
Đà tăng cho thấy nhu cầu tài sản số, song cũng đặt ra yêu cầu nâng chuẩn bảo vệ nhà đầu tư, kiểm soát thao túng và minh bạch dự án. Việc FSA đẩy tiền điện tử gần FIEA giúp tăng trật tự thị trường, giảm rủi ro hành vi và nâng hiệu lực cưỡng chế.
Cùng lúc, Ủy ban Giám sát Chứng khoán và Sàn giao dịch Nhật Bản dự định bổ sung quy tắc cấm và xử phạt giao dịch nội gián trong tiền điện tử, thu hẹp chênh lệch chuẩn mực giữa tài sản số và chứng khoán.
Ba ngân hàng lớn chuẩn bị phát hành stablecoin neo JPY để làm gì?
Mitsubishi UFJ Financial Group (MUFG), Sumitomo Mitsui Banking Corp. (SMBC) và Mizuho Bank phối hợp phát hành stablecoin neo đồng yên nhằm tối ưu thanh toán doanh nghiệp và giảm chi phí giao dịch.
Stablecoin neo JPY giúp thanh toán tức thời 24/7, giảm chi phí đối soát và sai biệt tỷ giá, đặc biệt với thanh toán chuỗi cung ứng. Nhật Bản đã sửa đổi PSA năm 2022, có hiệu lực 2023, quy định stablecoin chỉ do ngân hàng, công ty ủy thác hoặc công ty chuyển tiền phát hành, tăng bảo vệ người dùng (FSA, 2022).
Động thái của ba ngân hàng lớn phù hợp khuôn khổ mới, mở ra hạ tầng thanh toán số định danh rõ, giảm rủi ro đối tác và nâng hiệu quả tài chính doanh nghiệp.
FSA sẽ yêu cầu những lớp kiểm soát rủi ro nào trước khi cho phép ngân hàng nắm giữ tài sản số?
FSA dự kiến áp yêu cầu vốn và quản trị rủi ro chặt chẽ, tương tự chuẩn với tài sản rủi ro cao, trước khi cho phép ngân hàng nắm giữ tài sản số.
Thực tiễn quốc tế cung cấp khung tham chiếu: Basel Committee quy định tiếp xúc với tài sản số rủi ro cao có thể chịu hệ số rủi ro tới 1.250%, kèm giới hạn tỷ trọng và yêu cầu tách biệt rủi ro thị trường, tín dụng, hoạt động (Basel Committee on Banking Supervision, 2022). Nhật Bản có thể nội luật hóa theo điều kiện nội địa.
Bên cạnh vốn, ngân hàng cần mô hình định lượng rủi ro giá, thanh khoản, kịch bản stress test, giới hạn tập trung, bảo mật ví, phục hồi thảm họa và quy trình kiểm toán nội bộ chuyên biệt.
Tác động tiềm năng với ngân hàng và nhà đầu tư là gì?
Với ngân hàng, đây là cơ hội đa dạng hóa doanh thu, mở rộng dịch vụ lưu ký, môi giới, thanh toán on-chain, nhưng đi kèm chi phí tuân thủ và vốn cao hơn.
Với nhà đầu tư, áp dụng cơ chế FIEA và chuẩn quản trị ngân hàng có thể tăng an toàn tài sản, chuẩn hóa công bố rủi ro, củng cố niềm tin thị trường. Việc cấm giao dịch nội gián và tăng chế tài giúp giảm hành vi lạm dụng thị trường.
Với doanh nghiệp, stablecoin neo JPY có thể rút ngắn chu kỳ tiền mặt, giảm chi phí xử lý và hỗ trợ thanh toán xuyên biên giới nhanh hơn so với hệ thống truyền thống, nếu tuân thủ đầy đủ AML/CFT.
Bảng so sánh nhanh: Hiện tại và đề xuất của FSA
| Khía cạnh | Hiện tại | Đề xuất/Định hướng |
|---|---|---|
| Ngân hàng nắm giữ tiền điện tử | Hướng dẫn 2020 thực tế hạn chế do rủi ro biến động | Có thể cho phép, kèm yêu cầu vốn và quản trị rủi ro |
| Khung pháp lý chính | Chủ yếu dưới PSA | Mở rộng áp dụng cơ chế theo FIEA để tăng bảo vệ nhà đầu tư |
| Ngân hàng vận hành sàn | Chưa phổ biến | Cho phép đăng ký làm nhà vận hành sàn, cung cấp giao dịch và lưu ký |
| Stablecoin neo JPY | Khung PSA sửa đổi 2022, hiệu lực 2023 | Ba ngân hàng lớn phối hợp phát hành, tập trung thanh toán doanh nghiệp |
| Chống lạm dụng thị trường | Chưa có quy tắc nội gián riêng cho tiền điện tử | SESC dự kiến cấm và xử phạt giao dịch nội gián |
Lộ trình và mốc theo dõi tiếp theo
Ngắn hạn, FSA sẽ đưa vấn đề lên Hội đồng Dịch vụ Tài chính để thảo luận, làm rõ phạm vi, tiêu chuẩn vốn và quản trị rủi ro cho ngân hàng.
Trung hạn, nếu được chấp thuận, FSA nhiều khả năng ban hành quy định chi tiết, lộ trình tuân thủ và cơ chế giám sát. Song song, SESC hoàn thiện quy tắc chống giao dịch nội gián, tăng tính răn đe.
Về hạ tầng, bộ ba MUFG, SMBC, Mizuho sẽ triển khai đồng stablecoin neo JPY trong mảng thanh toán doanh nghiệp, tạo tiền lệ ứng dụng tài sản số trong dòng tiền thực.
Nguồn tham khảo chính
- Livedoor News, báo cáo Chủ nhật về kế hoạch rà soát của FSA.
- FSA, đề xuất đưa tiền điện tử gần khung FIEA và dữ liệu hơn 12 triệu tài khoản (02/2025).
- FSA, sửa đổi Luật Dịch vụ Thanh toán 2022 về stablecoin, hiệu lực 2023.
- Basel Committee on Banking Supervision, Prudential treatment of cryptoasset exposures, 2022.
- IOSCO, Crypto-Asset Roadmap, 2023.
Câu hỏi thường gặp
Ngân hàng Nhật Bản có được nắm giữ Bitcoin ngay chưa?
Chưa. FSA mới ở giai đoạn xem xét và thảo luận. Nếu được thông qua, ngân hàng sẽ phải đáp ứng yêu cầu vốn và quản trị rủi ro trước khi được phép nắm giữ.
Vì sao FSA muốn áp dụng cơ chế theo FIEA cho tiền điện tử?
Vì nhiều vấn đề của tiền điện tử giống thị trường chứng khoán. FIEA giúp tăng bảo vệ nhà đầu tư, minh bạch thông tin và khả năng thực thi vi phạm.
Ngân hàng có thể vận hành sàn giao dịch tiền điện tử không?
FSA đang cân nhắc cho phép tập đoàn ngân hàng đăng ký làm nhà vận hành sàn để cung cấp giao dịch và lưu ký, nhưng kèm điều kiện tuân thủ nghiêm ngặt.
Stablecoin neo JPY sẽ mang lại lợi ích gì?
Thanh toán doanh nghiệp nhanh, chi phí thấp, hoạt động 24/7 và giảm rủi ro đối soát. Ba ngân hàng lớn đang phối hợp để triển khai trong khuôn khổ pháp lý hiện hành.
Nhật Bản có biện pháp chống giao dịch nội gián tiền điện tử không?
SESC dự kiến đưa ra quy tắc cấm và xử phạt giao dịch nội gián trong tiền điện tử, nhằm tiệm cận chuẩn quản trị với thị trường chứng khoán.
