Vitalik kêu gọi dự án crypto ưu tiên mô hình phi tập trung

Vitalik Buterin cảnh báo nhiều dự án tiền điện tử quá tập trung vào mô hình kinh doanh để duy trì nguồn lực, nhưng bỏ qua mô hình phi tập trung nhằm tránh tập trung quyền lực và rủi ro hệ thống.

Trong bài Balance of Power công bố ngày 31/12, đồng sáng lập Ethereum phân tích mối quan hệ giữa quyền lực và cơ chế kiểm soát, nhấn mạnh phi tập trung không phải lúc nào cũng tự xảy ra mà đôi khi cần thiết kế có chủ đích.

Balance of Power: cảnh báo về tập trung quyền lực trong dự án tiền điện tử

Vitalik Buterin kêu gọi các dự án coi phi tập trung là mục tiêu thiết kế quan trọng ngang với mô hình kinh doanh, để hạn chế tập trung quyền lực và rủi ro hệ thống.

Ông cho rằng trong quá trình phát triển, nhiều dự án tiền điện tử chỉ tập trung vào mô hình kinh doanh: cách liên tục thu hút tài nguyên để duy trì vận hành đội ngũ. Theo Vitalik, cách tiếp cận này dễ dẫn đến lơ là mô hình phi tập trung: cách tránh quyền lực bị dồn vào một điểm kiểm soát trong nội bộ dự án, từ đó làm tăng rủi ro mang tính hệ thống.

Trọng tâm của bài viết là mối quan hệ giữa quyền lực và cơ chế kiểm soát và cân bằng. Vitalik đặt vấn đề rằng quyền lực càng tập trung, nhu cầu về các lớp kiểm soát càng cao; nếu thiếu, dự án có thể đối mặt với rủi ro lệch mục tiêu, thao túng quyết định, hoặc phụ thuộc quá mức vào một nhóm nhỏ.

Khi nào phi tập trung tự nhiên xảy ra, khi nào cần thiết kế?

Vitalik nêu ví dụ: một số hệ thống tự nhiên khó bị độc quyền, nhưng nhiều trường hợp khác chỉ phi tập trung nếu được thiết kế bằng cơ chế và kiến trúc phù hợp.

Với các hệ thống ngôn ngữ như tiếng Anh, hoặc các giao thức mở như TCP, IP và HTTP, việc không tồn tại một điểm kiểm soát tập trung rõ ràng khiến một thực thể đơn lẻ khó độc quyền vị thế thống trị. Đây là các trường hợp phi tập trung có xu hướng hình thành tự nhiên nhờ cấu trúc mở và phân tán.

Ngược lại, trong nhiều ứng dụng và bối cảnh khác, phi tập trung không tự xuất hiện. Vitalik nhấn mạnh dự án cần chủ động thiết kế thể chế và kiến trúc để đạt được phân quyền hiệu quả. Ông đánh giá việc đạt được tính linh hoạt và hiệu quả như mô hình tập trung, nhưng không gánh các mặt trái của tập trung quyền lực, sẽ là thách thức lớn mà ngành tiền điện tử phải đối mặt trong một thời gian dài.

Tuyên bố miễn trừ: Bài viết này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin dưới dạng blog cá nhân, không phải là khuyến nghị đầu tư. Nhà đầu tư cần tự nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định và chúng tôi không chịu trách nhiệm đối với bất kỳ quyết định đầu tư nào của bạn.

Theo Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP ngày 09/09/2025 của Chính phủ về việc thí điểm triển khai thị trường tài sản số tại Việt Nam, TinTucBitcoin.com hiện chỉ cung cấp thông tin cho độc giả quốc tế và không phục vụ người dùng tại Việt Nam cho đến khi có hướng dẫn chính thức từ cơ quan chức năng.