Ngân hàng Dự trữ Nam Phi (SARB) vừa đệ đơn kháng cáo phán quyết của Tòa án Tối cao Pretoria về việc quản lý tiền điện tử. Phán quyết này chỉ trích SARB đã dựa vào các quy định từ thời apartheid, vốn lạc hậu, để kiểm soát tiền điện tử. Nguyên nhân sâu xa là lo ngại một kẽ hở pháp lý có thể cho phép dòng vốn không giới hạn rời khỏi Nam Phi qua các giao dịch tiền điện tử, tiềm ẩn nguy cơ gây mất ổn định tài chính quốc gia.
SARB cáo buộc Tòa án đã nhận định sai về bản chất tiền điện tử khi không xem đây là tiền hoặc ngoại tệ theo quy định kiểm soát ngoại hối hiện hành. Sự việc bùng nổ từ vụ kiện tháng 5 giữa Standard Bank và SARB, Bộ trưởng Tài chính, Nedbank và các bên thanh lý Leo Cash and Carry (LCC). Trọng tâm là số tiền Standard Bank cho LCC vay năm 2022, nhưng LCC đã chuyển 4.400 Bitcoin (trị giá 566 triệu Rand) sang sàn Huobi Global đặt tại Seychelles.
Theo SARB, hành vi này là vi phạm trắng trợn luật kiểm soát ngoại hối. Các cơ quan giám sát tài chính (FinSurv) đã gắn cờ giao dịch bất thường này. Tuy nhiên, Tòa án Pretoria, dưới quyền thẩm phán Mandlenkosi Motha, lại tuyên rằng Quy định 22C – được ban hành thời apartheid – không còn phù hợp để quản lý tiền điện tử trong bối cảnh năm 2025.
SARB bảo vệ quyết liệt Quy định 22C, cho rằng quy định này vẫn có hiệu lực và là vũ khí then chốt giúp chặn đứng các giao dịch tiền điện tử khả nghi, đặc biệt khi có dấu hiệu vi phạm quy tắc ngoại hối. Tuy khung pháp lý còn nhiều mâu thuẫn, SARB không muốn từ bỏ quyền kiểm soát để duy trì an ninh tài chính quốc gia.
Các chuyên gia lại có cái nhìn trái chiều. Harry Scherzer, một tiếng nói nổi bật trong lĩnh vực tài chính, cho rằng SARB đã phạm sai lầm lớn. Theo ông, lỗ hổng pháp lý hiện tại cho phép cá nhân chuyển hóa tài sản tùy ý thành tiền điện tử, rút số tiền lớn thành USD và gửi ra nước ngoài mà không gặp rào cản nào, khiến hệ thống kiểm soát ngoại hối Nam Phi đứng trước nguy cơ bị vô hiệu hóa.
Cuộc tranh luận về tính hợp thời của các đạo luật cũ và sự cần thiết của việc cập nhật khuôn khổ quản lý tiền điện tử còn tiếp diễn, đặc biệt trong bối cảnh thị trường tài sản số ngày càng phát triển, mang tính xuyên biên giới và đầy phức tạp. Nam Phi đang đối mặt thử thách lớn về cân bằng giữa đổi mới và quản trị hiệu quả nguồn vốn quốc gia trong kỷ nguyên tiền điện tử.
